Zorunlu askerlik görevi sebebiyle işten ayrılan çalışanların kıdem tazminatlarının ödenmesinin de zorunlu olduğu anlaşıldı ve uzunca bir süredir işverenlerin bu konuyu suistimal etmeden uygulamaya çalıştıkları görülüyor.
Şimdilerde ortaya çıkan yeni sıkıntı ise, zorunlu askerlik görevi sebebiyle işten ayrılan çalışanların, askerlik dönüşü sonrası işe alınma zorunluluğu hakkında.
KANUN NE DİYOR?
4857 Sayılı İş Kanununun “Askerlik ve Kanundan Doğan Çalışma” başlıklı 31. maddesi tam olarak şöyle:
Muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir sebeple silah altına alınan veyahut herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi yüzünden işinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay sonra işverence feshedilmiş sayılır.
İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için o işte en az bir yıl çalışmış olması şarttır. Bir yıldan çok çalışmaya karşılık her fazla yıl için, ayrıca iki gün eklenir. Şu kadar ki bu sürenin tamamı doksan günü geçemez.
İş sözleşmesinin feshedilmiş sayılabilmesi için beklenilmesi gereken süre içinde işçinin ücreti işlemez. Ancak özel kanunların bu husustaki hükümleri saklıdır. Bu süre içinde iş sözleşmesinin Kanundan doğan başka bir sebebe dayanılarak işveren veya işçi tarafından feshedildiği öteki tarafa bildirilmiş olsa bile, fesih için Kanunun gösterdiği süre bu sürenin bitiminden sonra işlemeye başlar. Ancak iş sözleşmesi belirli süreli olarak yapılmış ve sözleşme yukarıda yazılı süre içinde kendiliğinden sona eriyorsa bu madde hükümleri uygulanmaz.
Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.
ZORUNDA MISINIZ?
Kanun yazma, ama yazarken de problem yaratma konusunda eşsiz yetenekler olduğumuzdan, ilgili kanunun ilgili maddesi ilk paragrafında sanki zorunlu askerlik görevi harici olan şeyleri saymaya başlıyor ve 3 paragraf bunları sayıyor.
Fakat son paragrafa gelindiğinde birdenbire “herhangi” ifadesini kullanıp, zorunlu askerlik görevini de kapsama alıveriyor.
ZORUNDASINIZ
Yani özetle görüyoruz ki, askerden dönen eski çalışanınız, askerlik görevinin sona erme tarihinden itibaren 2 ay içerisinde eski işleri ve benzeri işlerde çalışmak isterse ve boş yer varsa “derhal” işe almak zorundasınız.
Boş yer yoksa, boşalacak ilk işe de başka istekliler olsa bile, eski çalışanınızı yeni isteklilere tercih etmek zorundasınız.
Diyelim ki eski çalışanınız zorunlu askerlik görevi öncesi asgari ücretin üzerinde bir ücretle çalışıyordu. Yine bu ücreti vermek zorunda değilsiniz. Bugünün şartları asgari ücret vermenizi gerektiriyorsa asgari ücret verebilirsiniz.
UYMAZSANIZ?
İlgili kanunun ilgili maddesi görüldüğü gibi bunu da düzenlemiş. Bu zorunluluğa uymadığınız takdirde eski çalışanınıza 3 aylık ücret tutarı kadar tazminat ödeyeceksiniz. Burada kast edilenin brüt asgari ücret olduğu görüşündeyiz.
Görüldüğü gibi, ilgili kanun maddesi gayet açık ve net. Zamanında zorunlu askerlik görevi sebebiyle kıdem tazminatının ödenmesi konusunda sergilenen inadın, askerlik dönüşü için sergilenmeye kalkılmasının bir anlamı yok, çünkü;
Zorundasınız.
