52 haftalık müthiş bir maratonun sonuna geldik. Yılın son yazısı. Türkiye’de yaşayan birinin normal yaşamın hızına ayak uydurması zorken, tam 52 hafta 52 yazı ile bu hızın yanında ayrıca tempo tuttuk.
İşte bu son yazı da, 52 haftada 1 kere konuşulan, üzerinde düşünülen bir konu ile ilgili:
Yıl sonu geldi ve yeni yılın kiraları bugün yarın konuşulacak.
Peki kiralar ne kadar artmalı?
KONUT KİRALARI
Bütün Türkiye’de olduğu gibi, İnebolu’da da zincirleme şekilde fahiş konut kira artışları yaşanıyor.
Aslında konut kiralarındaki artış oranı 01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren Yeni Borçlar Kanunu ile tanımlandı.
Bu kanunun 344. maddesine göre, yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak artış, bir önceki kira yılında Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) artış oranını geçmeyecek şekilde belirlenmek zorunda.
Bu kural bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanacak. Eğer taraflar arasında bunun aksine bir sözleşme var ise bile, beşinci yıldan sonra (yeni bir sözleşme yapılsa dahi) TÜFE’ye uyulacak.
TÜFE uygulamasında da bir kesim önceki yılın aynı ayına göre değişim oranını dikkate alırken, diğer bir kesim ise 12 aylık ortalamayı baz alıyor.
Ancak bütün bu kara düzen uygulamalara da gerek yok. Kanun maddesi gayet açık ve net. Artış, TÜFE’nin 12 aylık ortalamasını aşmayacak şekilde yapılmalı.
İŞYERİ KİRALARI
1 Temmuz 2020 tarihine kadar işyeri kiralarında durum biraz daha farklıydı, çünkü ilgili maddenin hükümleri bu tarihe kadar (yaklaşık 8 yıl) beklemedeydi.
Ancak bu tarih geride kaldı. Dolayısıyla işyeri kiralarında da TÜFE’nin 12 aylık ortalamasının üzerinde bir artış yapılamaz. Bunun aksine her ne yazılı olursa olsun.
TÜFE-ÜFE ortalaması, ÜFE’nin şusu busu, TÜFE’yle ÜFE’nin toplamının ortadan ikiye bölünmesi, onun da karekökünün alınması, hepsi hikâye.
DÖVİZ KİRALARI
İnebolu’da yok diye biliyorum ama, belli de olmaz yazalım.
Eğer bir konut ya da iş yerini döviz karşılığı kiraladıysanız aynı kanuna göre ilk 5 yıl kira miktarında herhangi bir artış yapılamıyor.
Hatta yabancı para kurunun aşırı yükselmesi durumunda kiracı “aşırı ödeme güçlüğü” nedeni ile kira bedelinin uyarlanması davası bile açabiliyor.
2022 KİRA ARTIŞ ORANI
Eğer sözleşmeniz Ocak ayı başlangıçlı ise, bu oranı öğrenmek için biraz daha beklemeniz gerekli.
Çünkü Devlet bu oranı ancak bir önceki ay sona erince ve izleyen ayın 4’ünde enflasyon rakamları ile açıklayabiliyor.
Ama bir örnek vermek gerekirse Aralık 2021 ayı için artış oranı TÜFE 12 aylık ortalama bazda, konutlarda ve işyerlerinde % 17,71. Hadi bir sonraki ay da bu olsun olsun % 20 – % 21 olsun.
Hem kiracılar hem de ev sahipleri bu oranı siteden ve bu yazıdan takip etsinler.
KAZANIN DOĞDUĞUNA İNANIYORSAN
Artış oranının azlığına bilhassa mülk sahiplerinin dudak büktüğünü görebiliyorum.
Ama TÜİK tarafından açıklanan enflasyon rakamlarının gerçek hayattan bu kadar kopuk olduğunu görüp, buna rağmen bu rakamlara da inanıyorsan, sana bu rakamları söyletenleri de cansiparane destekliyorsan, kira artışının bu seviyelerde olması gerektiğine de inanmak zorundasın.
A’lamak yok.
Kazan bazen doğuyor, bazen ölüyor.
