Ülkemizdeki ekonomik şartların giderek ağırlaşması, borçluluğun artması ve bu borçların alınan ücretlerle ödenebileceğine olan inancın giderek azalması, son dönemde çalışanları kendi talepleriyle işten ayrılıp, kıdem tazminatlarını toplu olarak alıp, aynı yerde veya başka bir işyerinde çalışmaya devam etmeye zorlar hale geldi.
NEDİR BU?
Özetle anlatmamız gerekirse bu şudur:
Kıdem tazminatı aslında işverenin çalışanı işten çıkarması sırasında ödenmesi gereken bir tazminat olmakla birlikte, çalışanın da kıdem tazminatını talep ederek işten ayrılabileceği durumlar var.
506 VE 5510 SAYILI KANUNLAR
30.04.2008 tarihinden önce sigortalılığa tabi olanlar için 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde bulunan “506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle feshedilmesi hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.” hükmü bulunuyor.
01.05.2008 tarihi ve sonrasında sigortalılığa tabi olanlar içinse 5510 sayılı kanunun 104. maddesinin birinci fıkrasında bulunan “17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı kanunlara yapılan atıflar ile ilgili mevzuatında emeklilik, malûllük, vazife malûllük ve sosyal sigorta haklarına, yardımlarına ve yükümlülüklerine, iştirakçiliğe ve sigortalılığa, dul, yetim ve hak sahipliği şartlarına, emekli ikramiyesine, ek ödemelere, sağlık hizmetleri veya tedavi bedellerinin ödenmesine ilişkin yapılan atıflar bu Kanunun ilgili maddelerine yapılmış sayılır.” hükmü yer alıyor.
İşte bu hükümleri duyan çalışanlar “15 yıl ve 3.600 günü doldurdum, o zaman kıdem tazminatı talebinde bulunabilirim.” yanılgısına kapılıp yanlış kararlar veriyorlar.
İŞİN ASLI
Bu yanılgılara kapılmamak için işin püf noktalarını vurgulamakta fayda var:
Eğer;
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 08.09.1999 tarihi ve öncesiyse, 15 yıl ve 3.600 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 09.09.1999(dahil)-30.04.2008(dahil) arasındaysa 25 yıl ve 4.500 günü ya da yıla bakılmaksızın 7.000 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.05.2008-31.12.2008 arasındaysa yıla bakılmaksızın 4.600 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.01.2009-31.12.2009 arasındaysa yıla bakılmaksızın 4.700 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.01.2010-31.12.2010 arasındaysa yıla bakılmaksızın 4.800 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.01.2011-31.12.2011 arasındaysa yıla bakılmaksızın 4.900 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.01.2012-31.12.2012 arasındaysa yıla bakılmaksızın 5.000 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.01.2013-31.12.2013 arasındaysa yıla bakılmaksızın 5.100 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.01.2014-31.12.2014 arasındaysa yıla bakılmaksızın 5.200 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.01.2015-31.12.2015 arasındaysa yıla bakılmaksızın 5.300 günü doldurduğunuzda,
Sigortalılık sürenizin başlangıcı 01.01.2016 ve sonrası arasındaysa yıla bakılmaksızın 5.400 günü doldurduğunuzda,
Kıdem tazminatı alabileceğinize dair esas yazıyı Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alıp, işyerinize vererek kıdem tazminatı talebinde bulunabiliyorsunuz.
İşyerinizin buna itiraz etmesi gibi bir durum söz konusu değil.
DİKKAT EDİLECEK DİĞER KONULAR
Öncelikle dikkat etmeniz gereken konu illa ki 15 yıl ve 3.600 güne tâbi olmayabileceğinizi gözden kaçırmamak olmakla birlikte, bu talepte bulunabilmek için o iş yerinde en az 1 yıllık çalışmanız olması gerektiğini de unutmayın.
Bu talepte bulunmanız işten ayrılmanızı da gerektirmiyor.
Elbette her kıdem tazminatı aldığınız tarihle birlikte o işyerindeki kıdem tazminatı sürenizin sıfırlandığı ve tazminat sürenizin baştan başladığı da tabiîdir.
Talepte bulunurken bu hususlara dikkat edin ki bunca problemin arasında bir de yanlış zamanda bayrak çekmeyin, sonbahar yaprakları gibi dökülmeyin.
