25 Ocak 2020 Tarihli Resmî Gazete
Sayı: 31019
Nükleer Düzenleme Kurumundan:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde barışçıl amaçlı kullanılan nükleer maddeler ile nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemelerin envanterinin bildirimi, tespiti ve takibi ile bu madde, ekipman ve malzemelerin yetkisiz olarak kullanılmasını, nükleer silah veya diğer nükleer patlayıcı aygıtlara dönüştürülmesini önlemek ve bu yöndeki girişimlerin zamanında saptanmasını sağlamak üzere Kurum tarafından kurulan ulusal nükleer madde sayım ve kontrol sistemi çerçevesinde uyulacak usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/8/1981 tarihli ve 8/3527 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Arasında Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Andlaşmasına İlişkin Olarak Güvenlik Denetimi Uygulamasına Dair Anlaşma ve 7/6/2001 tarihli ve 2001/2643 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Andlaşmasına İlişkin Olarak Güvenlik Denetiminin Uygulanmasına Dair Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Arasındaki Anlaşmaya Ek Protokol çerçevesinde; tesisleri ve tesis dışı yerleri; nükleer maddeleri; nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemeleri; nükleer yakıt çevrimine yönelik planları ve araştırma geliştirme faaliyetlerini; kaynak madde çıkarma ve işleme faaliyetleri yapan, nükleer madde bulunduran, kullanan, depolayan, işleyen, üreten, devreden, ithal veya ihraç eden, nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemeler ile ilgili faaliyet yürüten gerçek veya tüzel kişileri kapsar.
(2) Türkiye’den transit geçirilen ve yabancı ülkelere ait; nükleer maddeler ile nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemeler bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 2/7/2018 tarihli ve 702 sayılı Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ile 15/7/2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 785 inci maddesinin ikinci fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bilmesi gereken ilkesi: Herhangi bir konu veya işi ancak görev veya sorumlulukları gereği öğrenmekle, incelemekle, gereğini yerine getirmekle ve korumakla yükümlü bulunanların yetkileri düzeyinde bilgi sahibi olmasını ve erişim sağlamasını,
b) Defter envanteri: Madde denkleştirme alanındaki iki fiziksel envanter alımı arasında yapılan tüm envanter değişikliklerinin cebirsel toplamını,
c) Ek erişim: Herhangi bir yere, beyan edilmemiş nükleer madde ya da faaliyet olup olmadığının doğrulanması amacıyla UAEA denetçilerinin erişimini,
ç) Ek Protokol: 7/6/2001 tarihli ve 2001/2643 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Andlaşmasına İlişkin Olarak Güvenlik Denetiminin Uygulanmasına Dair Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Arasındaki Anlaşmaya Ek Protokolü,
d) Etkin kilogram: Nükleer maddelerin sayım ve kontrol sisteminde kullanılan ve;
1) Plütonyum için kilogram cinsinden ağırlık,
2) Uranyum-235 veya uranyum-233 bakımından %1 veya daha fazla zenginleştirilmiş uranyum için kilogram cinsinden ağırlığının zenginliğinin karesi ile çarpımından elde edilecek değer,
3) Uranyum-235 veya uranyum-233 bakımından %0,5’ten daha fazla %1’den daha az zenginleştirilmiş uranyum için kilogram cinsinden ağırlığının 0,0001 ile çarpımından elde edilecek değer,
4) Toryum veya %0,5 ya da daha düşük zenginlikli tüketilmiş uranyum için kilogram cinsinden ağırlığının 0,00005 ile çarpımından elde edilecek değer,
olarak belirlenen özel birimi,
e) Fiziksel envanter: Bir madde denkleştirme alanı içerisindeki tüm nükleer maddelerin tanımlı bir prosedüre göre ölçülen veya hesaplanan yığın miktarlarının toplamını,
f) Gönderici alıcı farkı: Her bir yığın için gönderici madde denkleştirme alanında beyan edilen ile alıcı madde denkleştirme alanında ölçülen nükleer madde miktarları arasındaki farkı,
g) Güvence Denetimi Anlaşması (GDA): 20/8/1981 tarihli ve 8/3527 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Arasında Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Andlaşmasına İlişkin Olarak Güvenlik Denetimi Uygulamasına Dair Anlaşmayı,
ğ) İç denetim: Nükleer madde sayım ve kontrol sisteminin etkinliğini ve personelin görevlerini uygun şekilde yerine getirip getirmediğini kontrol etmek amacıyla tesis veya tesis dışı yer sorumlusu tarafından gerçekleştirilen öz değerlendirmeyi,
h) İşletme kayıtları: Her bir madde denkleştirme alanı için;
1) Nükleer maddenin bileşim ve miktarındaki değişikliklerin belirlenmesinde kullanılan işletme verilerini,
2) Ölçüm cihazlarının kalibrasyonu, örnek alma ve analizlere ilişkin kayıtlar ile ölçüm sonuçlarının belirsizliklerini,
3) Fiziksel envanter alımına hazırlık aşamasında ve envanterin alınması sırasında yapılan faaliyetleri,
4) Herhangi bir şekilde envanterde meydana gelebilecek olan kayıp ve kazançların nedenleri ile nükleer madde envanterinin kontrolü için uygulanacak olan prosedürleri,
ı) Kaynak madde: Doğada var olan izotopların karışımını içeren uranyum ve toryum ile uranyum-235 izotopu içeriği doğal düzeyin altına düşmüş tüketilmiş uranyum, toryum, bunlardan herhangi birinin metal, alaşım, kimyasal bileşik veya konsantre edilmiş şekli ve Kurumun belirleyeceği oranda yukarıdakilerden birini veya daha fazlasını içeren diğer maddeleri,
i) Kilit Ölçüm Noktası (KÖN): Nükleer madde akışı veya envanterinin belirlenebilmesi için nükleer maddenin ölçülebilecek şekilde bulunduğu yeri,
j) Kurum: Nükleer Düzenleme Kurumunu,
k) Madde Denkleştirme Alanı (MDA): İçine veya dışına transfer edilen nükleer madde miktarının belirlenebildiği ve içindeki nükleer maddenin fiziksel envanterinin alınabildiği Kurumun uygun bulduğu alanı,
l) Nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemeler: Ek Protokol Ek-II’de yer alan eşyayı,
m) Nükleer güvence: Güvence Denetimi Anlaşması ve Ek Protokol ile Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu diğer ilgili ikili veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar ile üyeliklerinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere nükleer silahların yayılmasının önlenmesine yönelik yükümlülükleri,
n) Nükleer madde: Kaynak maddeler ve özel bölünebilir maddeleri,
o) Nükleer madde sayım ve kontrol personeli: Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu tarafından, nükleer maddelerin sayım ve kontrolüne ilişkin yetkilendirilen ve görevlendirilen, bu Yönetmelikte belirlenen niteliklere sahip kişiyi,
ö) Nükleer maddelerin sayım ve kontrolü: GDA kapsamında; tesis ve tesis dışı yerlerdeki nükleer madde miktarlarını ve bu miktarlardaki değişiklikleri belirli süreler içinde tespit etmek, kayıt altına almak ve doğrulamak için yürütülen faaliyetleri,
p) Nükleer madde sayım ve kontrol sistemi: Bu Yönetmelik kapsamındaki tüm sorumlulukların nasıl yerine getirileceğini detaylı olarak gösteren ve Tasarım Bilgisi Sualnamesinde tanımlanan sistemi,
r) Nükleer yakıt çevrimi: Nükleer maddenin dönüştürülmesi, zenginleştirilmesi, nükleer yakıt imalatı, nükleer yakıtların yeniden işlenmesi, plütonyum, yüksek zenginliğe sahip uranyum ya da uranyum-233 içeren atıkların işlenmesi ile reaktörler, nükleer fisyon açısından kritik olabilen tesisler ile ilgili faaliyetleri,
s) Özel bölünebilir madde: Plütonyum-239, uranyum-233, uranyum-235 veya uranyum-233 izotopları bakımından zenginleştirilmiş uranyum veya bunlardan birini veya birden fazlasını içeren herhangi bir madde ile Kurumun belirleyeceği diğer bölünebilir maddeleri,
ş) Saha: Sınırları Kurum tarafından belirlenen, kapatılmış olanlar da dahil bütün tesis veya tesis dışı yerler ve bunların hizmet binaları ile nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemeler ile ilgili binaları içeren yeri,
t) Sayılamayan nükleer madde miktarı: Fiziksel envanter ve defter envanteri arasındaki farkı,
u) Sayım kayıtları: Her bir MDA için;
1) Defter envanterini belirlemek amacıyla artma ve azalmaları gösteren envanter değişikliklerini,
2) Envanterde bulunan yığınların yerlerini,
3) Fiziksel envanteri belirlemek için kullanılan ölçüm sonuçlarını,
4) Tespit edilen hataların gerekçeleri ile birlikte düzeltilmesine ilişkin kayıtları,
5) Gönderici alıcı farkları ile sayılamayan nükleer madde miktarına ilişkin açıklamaları,
ü) Tasarım Bilgisi Sualnamesi (TBS): Tesis veya tesis dışı yerlerin tasarım bilgilerinin ayrıntılı olarak yer alacağı UAEA formatına uygun dokümanı,
v) Tesis: Nükleer reaktörler, nükleer fisyon açısından kritik olabilen tesisler, nükleer yakıt çevrimi kapsamında dönüştürme, zenginleştirme, imalat, yeniden işleme ve depolama tesisleri ile bir etkin kilogramdan daha fazla nükleer madde bulunduran yerleri,
y) Tesis dışı yer: Bir etkin kilogram veya daha az miktarda nükleer maddenin bulundurulduğu, kullanıldığı, depolandığı, üretildiği veya işlendiği ancak tesis olmayan yerleri,
z) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu: Tesisler için yetkilendirilen kişiyi, tesis dışı yerler için ise işleten kişiyi,
aa) Tüketilmiş uranyum: İçeriğindeki uranyum-235 izotopu miktarı doğadaki miktardan daha az olan uranyumu,
bb) UAEA: Uluslararası Atom Enerjisi Ajansını,
cc) Yetki: Nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin bir faaliyeti yürütmek üzere Kurum tarafından verilen lisans, izin, onay veya yetki belgesini,
çç) Yetkilendirilen kişi: Nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin bir faaliyetin yürütülmesi için Kurum tarafından kendisine lisans, izin, onay veya yetki belgesi verilen gerçek veya tüzel kişiyi,
dd) Yığın: Bir KÖN’de sayım amacıyla oluşturulan ve fiziksel form, kimyasal bileşim, ışınlanma durumu ile muhafaza kapları bakımından tek bir küme olarak tanımlanabilen nükleer madde grubunu,
ee) Yüksek zenginlikli uranyum: İçeriğindeki uranyum-235 izotopu miktarı %20 veya daha fazla zenginleştirilmiş uranyumu,
ff) Zenginleştirilmiş uranyum: İçeriğindeki uranyum-235 izotopu miktarı doğadaki miktardan daha fazla olan uranyumu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Bildirimler
Ek Protokol bildirimleri
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında aşağıda yer alan faaliyetleri gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişiler, her takvim yılı içerisinde gerçekleşen faaliyetlere ilişkin bilgiyi takip eden yılın mart ayına kadar Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Söz konusu bildirimlerin biçim ve içeriği Kurum tarafından belirlenir:
a) Nükleer madde kullanılmasa dahi, nükleer yakıt çevrimine yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetleri.
b) Nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemelerle ilgili faaliyetler.
c) Uranyum ve toryum madeni çıkarma veya işleme faaliyetleri.
ç) Nükleer yakıt imalatı veya zenginleştirme yapmak için gerekli olan saflık ve bileşime sahip olmayan ancak miktarı bir ton veya üzeri olan uranyum ve toryum kaynak maddelerini bulundurma, ithalat veya ihracat faaliyetleri.
d) İçeriğinde plütonyum, yüksek zenginlikli uranyum ya da uranyum-233 bulunan atıkların işlenmesi veya depolanması faaliyetleri.
e) Nükleer yakıt çevrimi ile ilgili olarak gelecek 10 yıllık süre içerisinde yapılması planlanan faaliyetler.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, sahada bulunan binaların kullanım amacına ilişkin bilgiyi ve saha haritasını takip eden yılın mart ayına kadar Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
Diğer bildirimler
MADDE 6 – (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, nükleer maddenin ithal veya ihraç edilmesi söz konusu olduğunda, nükleer madde alınmadan veya gönderilmeden en az 30 gün önce nükleer maddeye ilişkin aşağıdaki bilgileri Kuruma bildirmekle yükümlüdür:
a) Miktarı.
b) Fiziksel formu, kimyasal bileşimi, zenginliği veya izotopik bileşimi.
c) Kullanım amacı.
ç) Taşıma paketi sayısı.
d) Taşıma kaplarının tanımları ve fotoğrafları.
e) Gönderici ve alıcı ülkenin adı.
f) Taşıma şekli, taşıyıcı firma bilgisi.
g) Gönderme tarihi ile yaklaşık varış tarihi.
ğ) Türkiye gümrük bölgesine giriş yapacağı sınır kapısı.
h) İlgili mevzuat uyarınca fiziksel koruma gereklerinin yerine getirilme şekli.
ı) Gönderme için paketleneceği veya gelen paketin açılacağı, tanımlanacağı, miktar ve bileşiminin doğrulanacağı yer ve tarihler.
i) Kurum tarafından istenebilecek ek bilgi ve belgeler.
(2) Kurum gerekli gördüğünde, gerçek veya tüzel kişilerden ilave bildirim talep edebilir. Bu bildirimler her talep için Kurum tarafından belirlenecek süre içerisinde yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Uygulama ve Yükümlülükler
Nükleer madde sayım ve kontrolünün başlaması
MADDE 7 – (1) Nükleer yakıt imalatı ile zenginleştirmeye uygun bileşim ve saflıkta nükleer maddelerin üretilmesi veya ithal edilmesi veya tespit edilmesi durumunda söz konusu maddeler için nükleer madde sayım ve kontrolü başlatılır.
Nükleer madde sayım ve kontrol sisteminin kurulması
MADDE 8 – (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirmek üzere bir nükleer madde sayım ve kontrol sistemi kurmakla yükümlüdür.
Tesisler için tasarım bilgisi sualnamesi
MADDE 9 – (1) Tesisler için nükleer madde sayım ve kontrol sistemini de içeren TBS, yetkilendirilen kişi tarafından hazırlanarak Kuruma sunulur.
(2) Yeni kurulacak tesisler için TBS, tesis inşaatı başlamadan en az 210 gün önce, öngörülen tasarıma göre hazırlanır ve Kuruma sunulur. TBS, nükleer maddenin tesise ilk girişinden en az 210 gün önce tesisin inşa edildiği plana göre güncellenir ve Kuruma sunulur.
(3) TBS bilgilerinde değişiklik olması durumunda TBS güncellenerek değişikliği takip eden 30 gün içerisinde Kuruma sunulur.
(4) Kurum TBS’yi uygun bulmadığı durumda yetkilendiren kişiden ilgili düzeltmelerin yapılmasını isteyebilir.
Tesis dışı yerler için tasarım bilgisi sualnamesi
MADDE 10 – (1) Tesis dışı yerler için nükleer madde sayım ve kontrol sistemini de içeren TBS, tesis dışı yerleri işleten kişi ya da kuruluş tarafından hazırlanarak Kuruma sunulur.
(2) Yeni kurulacak tesis dışı yerler için TBS, nükleer maddenin tesis dışı yere ilk girişinden en az 15 gün önce hazırlanır ve Kuruma sunulur.
(3) TBS bilgilerinde değişiklik olması durumunda TBS güncellenerek değişikliği takip eden 30 gün içerisinde Kuruma sunulur.
(4) Kurum TBS’yi uygun bulmadığı durumda yetkilendiren kişiden ilgili düzeltmelerin yapılmasını isteyebilir.
Muafiyet
MADDE 11 – (1) Aşağıdaki miktar ve özelliklere sahip olan nükleer maddeler için muafiyet istenmesi durumunda, tesis veya tesis dışı yer sorumlusu Kuruma başvurur. Talebin Kurum tarafından uygun bulunması durumunda ilgili nükleer maddeler dördüncü fıkra dışındaki hükümlerden muaf tutulur:
a) Cihazlarda sensör bileşeni olarak kullanılan gram mertebesinde ya da daha az miktarlardaki nükleer maddeler.
b) Plütonyum–238 içeriği kütlece %80’i aşan plütonyum.
c) Nükleer olmayan amaçlar için kullanılacak olan nükleer maddeler.
(2) Muafiyet kapsamındaki maddeler belirtilen amaç dışında kullanılamaz, üzerinde işlem yapılamaz ve sayım ve kontrole tabi nükleer maddeler ile bir arada depolanamaz.
(3) Muafiyet koşullarının sağlanmadığına yönelik tespitte bulunulması veya tesis veya tesis dışı yer sorumlusunun talebi üzerine Kurum muafiyeti kaldırabilir.
(4) Muafiyet kapsamına alınmış nükleer maddeleri bulunduran gerçek veya tüzel kişiler her takvim yılı içerisinde söz konusu maddelere ilişkin bilgiyi takip eden yılın mart ayına kadar Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
Nükleer madde sayım ve kontrolünün sona ermesi
MADDE 12 – (1) Yurt dışına ihracı gerçekleştirilen nükleer maddelerin sayım ve kontrolü sonlandırılır.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusunun sayım ve kontrole tabi olan nükleer maddelerin herhangi bir nükleer faaliyette kullanılamayacak şekilde seyreltildiğine veya tekrar nükleer madde kazanılamayacak bir atık haline geldiğine ilişkin bilgi ve belgelerle Kuruma başvurması ve Kurum tarafından uygun görülmesi durumunda bu maddeler için sayım ve kontrol sonlandırılır.
Tesis veya tesis dışı yer sorumlusunun yükümlülükleri
MADDE 13 – (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu aşağıdaki hususları yerine getirmekle yükümlüdür:
a) Nükleer maddelerin sayım ve kontrolü ile ilgili faaliyetleri yürütmek ve Kuruma bildirimlerin yapılmasını sağlamak.
b) Nükleer madde sayım ve kontrol personelini tayin etmek ve bu personelin UAEA veya Kurumun konuya ilişkin düzenleyeceği eğitim veya bilgilendirme seminerlerine katılmasını sağlamak.
c) Nükleer madde akışını ve stoklarını belirlemek amacıyla MDA kurulmasını ve KÖN’lerin tanımlanmasını sağlamak.
ç) İşletme ve sayım kayıtlarının tutulmasını ve rapor hazırlama prosedürlerinin belirlenmesini sağlamak.
d) Hazırlanan prosedüre göre fiziksel envanterin belirlenmesini sağlamak.
e) İç denetimin gerçekleştirilmesini sağlamak.
f) Nükleer maddenin fiziksel olarak korunduğunun ve yerinde bulunduğunun tespiti için insan veya cihazlar tarafından uygulanan izleme tedbirleri ile nükleer maddenin bulunduğu kap veya odalara uygulanan, bozulmadan veya kırılmadan nükleer maddeye erişimin mümkün olamayacağı mühürleme tedbirleri dâhil detayları TBS’de belirlenen önlemlerin alınmasını sağlamak.
g) Nükleer madde sayım ve kontrol sistemine yönelik örnek alma usullerinin belirlenmesini sağlamak.
ğ) Nükleer madde sayım ve kontrol personeli tarafından hazırlanan bildirim, kayıt ve raporların zamanında ve eksiksiz olarak hazırlanmasını sağlamak.
h) Sabit olarak yerleştirilen UAEA ve/veya Kurum ekipmanının olumsuz çevresel koşullardan etkilenmemesi için gerekli önlemlerin alınmasını sağlamak.
ı) Nükleer madde sayım ve kontrol sistemine ait tüm kayıtların, tesis veya tesis dışı yerlerin fiili ve hukuki faaliyeti sona erinceye kadar elektronik ve yazılı olarak saklanmasını sağlamak.
Nükleer madde sayım ve kontrol personeli
MADDE 14 – (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu nükleer madde sayım ve kontrol personelini Kuruma bildirir.
(2) Nükleer madde sayım ve kontrol personelinin aşağıdaki niteliklere sahip olması gerekir:
a) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusunun belirleyeceği periyot ve yöntemlerle belgelenmiş; zihinsel uyanıklık, duygusal denge, sesli, yazılı ve görsel uyarıları algılayacak ve kendini ifade edebilecek iletişim becerileri ile hareket yeteneği kapsamında yeterli kapasiteye sahip olmak.
b) Temel bilimler veya mühendislik dallarının birinden mezun olmak.
c) Kurum veya UAEA tarafından düzenlenen nükleer madde sayım ve kontrol eğitimi veya bilgilendirme seminerine katılmış olmak.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Nükleer Madde Devir İşlemleri
Nükleer madde devri
MADDE 15 – (1) Farklı kurum veya işletmeye ait başka bir tesis veya tesis dışı yere nükleer maddeyi devredecek olan tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, nükleer madde devri için nükleer maddeye ilişkin aşağıda yer alan bilgi ve belgeler ile Kuruma yazılı olarak başvurur:
a) Miktarı.
b) Fiziksel formu, kimyasal bileşimi, zenginliği veya izotopik bileşimi.
c) Kullanım amacı.
ç) Devralacak tesis veya tesis dışı yerin adı ve gönderme tarihi ile devralıcının devri kabul ettiğine ilişkin taahhütname.
d) Taşıma şekli, taşıyıcı firma bilgisi.
e) Taşıma paketi sayısı.
f) İlgili mevzuat uyarınca fiziksel koruma gereklerinin yerine getirilme şekli.
g) Kurum tarafından istenebilecek ek bilgi ve belgeler.
(2) Nükleer madde devri Kurumun uygun görmesi halinde Kurum tarafından belirlenecek süre içerisinde gerçekleştirilir.
(3) Kurum tarafında belirlenecek süre içerisinde nükleer madde devrinin gerçekleşmediği durumlarda Kuruma tekrar başvuruda bulunulması gerekir.
(4) Nükleer madde devreden tesis veya tesis dışı yer sorumlusu devredeceği madde ile ilgili bilgileri ve devir takvimini nükleer maddeyi devralacak tesis veya tesis dışı yer sorumlusuna devrin gerçekleşeceği tarihten en az bir hafta önce iletir.
(5) Nükleer maddeyi devralan ve devreden tesis veya tesis dışı yer sorumluları, 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirtildiği üzere, envanter değişikliği raporunu Kuruma sunar.
(6) Tesis veya tesis dışı yerlerde bulunan nükleer madde içeren ekipman veya malzemelerin tamir, bakım gibi nedenlerle bulunduğu yerin dışına çıkarılmasını gerektiren durumlar devir kapsamı dışındadır. Ancak bu kapsamda nükleer maddenin yer değiştirmesini gerektiren işlemler Kurumun uygun görmesi halinde gerçekleştirilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Raporlar
Sayım raporları
MADDE 16 – (1) Sayım raporları; envanter değişikliği raporu, fiziksel envanter listesi ile madde denkleştirme raporlarından oluşur. Bu raporların hazırlanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu nükleer madde sayım ve kontrolüne ilişkin sayım raporlarını bu Yönetmelik hükümlerine göre Kuruma sunar.
(3) Envanterde değişiklik olması durumunda 10 iş günü içerisinde envanter değişikliği raporu Kuruma sunulur.
(4) Her takvim yılında en az bir defa fiziksel envanter listesi hazırlanır ve 10 iş günü içinde Kuruma sunulur.
(5) Her fiziksel envanter alımında madde denkleştirme raporu hazırlanır ve fiziksel envanter listesi ile birlikte Kuruma sunulur.
(6) Sayım raporlarına ilişkin Kurum tarafından istenen ek bilgiler Kurumun belirlediği süre içerisinde Kuruma sunulur.
(7) Sayım raporlarında kodlamalar dışında belirtilmesi gereken ek hususlar için açıklayıcı notlar raporlarla birlikte Kuruma sunulur.
Özel raporlar
MADDE 17 – (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu;
a) Nükleer madde kaybı veya kayıp olan nükleer maddenin bulunması gibi durumlarda, durumu en geç 24 saat içerisinde Kuruma bildirir ve olayla ilgili alınan ve alınması düşünülen tedbirleri içeren ayrıntılı bir raporu en geç 3 gün içinde Kuruma sunar.
b) UAEA veya Kuruma ait özel mühürlerin veya gözetim cihazlarının herhangi bir nedenle zarara uğraması halinde durumu en geç 24 saat içerisinde Kuruma bildirir.
c) Nükleer maddenin yer değiştirmesi halinde, durumu en geç 24 saat içerisinde Kuruma bildirir.
ç) Nükleer maddenin uluslararası transferinde nükleer maddenin kaybolduğu düşüncesine yol açacak önemli bir gecikme meydana gelmesi halinde durumu derhal Kuruma bildirir.
(2) Kurum, nükleer güvence uygulamasının etkinliğini artırmak için tesis veya tesis dışı yer sorumlusundan ek bilgi içeren özel raporlar talep edebilir. Bu raporlar her talep için Kurum tarafından belirlenecek süre içerisinde Kuruma sunulur.
ALTINCI BÖLÜM
Nükleer Güvence Denetimleri ve Yaptırımlar
Ulusal denetimler
MADDE 18 – (1) Tesis veya tesis dışı yerler, bu Yönetmelik kapsamında bildirim yapan yerler, bildirim yükümlülüğü bulunan ancak bildirimde bulunmayan yerler ve nükleer madde ihbarı veya bilgisi alınan yerler Kurumun nükleer güvence denetimine tabidir.
(2) Denetimler; gerekli belge ve kayıtların gözden geçirilmesini, değerlendirilmesini, ölçüm, analiz, muayene ve test yapılmasını veya yaptırılmasını, gerekli görülen kişilerle görüşülmesini, gerekli görülen hususlarda inceleme, araştırma ve soruşturma yapılmasını ve nükleer madde sayım ve kontrol sistemi ile ilgili diğer faaliyetleri kapsar.
(3) Denetimler programlı ya da programsız, resmi tatil günleri de dâhil olmak üzere yılın herhangi bir günü ve günün herhangi bir saatinde haberli veya habersiz yapılabilir. Haberli denetimler, ilgili doküman ve personelin denetim sırasında hazır bulundurulmasını ve denetimin planlandığı şekilde uygulanabilmesini sağlamak için önceden bildirilerek yapılır. Habersiz denetimler, ilgili yer veya faaliyetin mevzuat ve yetkilendirme koşullarına uyumuna ilişkin hâlihazırdaki durumu hakkında bilgi edinmek için yapılır.
(4) Denetimler Kurum tarafından hazırlanan ve gerektiğinde güncellenen yıllık denetim programına uygun olarak gerçekleştirilir. Kurum tesislere her takvim yılında en az bir defa olmak üzere denetim gerçekleştirir ve bu ardışık iki denetimin arası 14 aydan fazla olamaz.
Denetlenenlerin yükümlülükleri
MADDE 19 – (1) Denetime tabi gerçek veya tüzel kişiler, denetimin gerçekleştirilmesi için gerekli tedbirleri almakla, denetim öncesinde denetimi etkileyebilecek durumları Kurum denetçilerine bildirmekle, Kurum denetçilerinin görevlerini serbestçe ve zamanında yerine getirebilmeleri için gereken kolaylığı sağlamakla, Kurum denetçilerine eşlik etmekle, talep edilen ilgili belge ve kayıtları Kurum denetçilerine sunmakla, gerektiğinde Kurum denetçilerinin görevlerini yerine getirmesi için ekipman ve donanımı sağlamakla, denetimlerde tespit edilen uygunsuzluk veya eksikliklerle ilgili gerekli önlemleri almak ve bunların verilen süre içerisinde giderilmesini sağlamakla ve uygunsuzlukların tekrarlanmasını veya başka uygunsuzlukların ortaya çıkmasını önlemek için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu denetim öncesinde iş güvenliği, radyasyon güvenliği, fiziksel koruma gibi hususlarla ilgili erişime kapalı alanları gerekçeleri ile birlikte Kuruma bildirir.
(3) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu tarafından denetçilere taleplerine göre aktif ve/veya pasif dozimetre sağlanır, denetim sırasında maruz kaldıkları radyasyon dozu kayıt altına alınır ve en geç bir ay içerisinde Kuruma yazılı olarak bildirilir.
(4) Kurum tarafından denetimlerin gerçekleştirilmesi, denetlenenin nükleer güvenceye ilişkin asli sorumluluğunu azaltmaz, tesis veya tesis dışı yer sorumlusu tarafından veya onun adına yürütülen kontrol, denetim ve doğrulama faaliyetlerinin yerine geçmez. Denetimlerde tespit edilen uygunsuzluk veya eksikliklerle ilgili herhangi bir yaptırımın uygulanmış olup olmaması denetlenenin bu yükümlülüğünü azaltmaz veya ortadan kaldırmaz.
Kurum denetçilerinin yetkileri
MADDE 20 – (1) Denetim faaliyetleri Kurum denetçileri tarafından gerçekleştirilir.
(2) Kurum denetçileri, denetim amacıyla ilgili yerlere veya tesislere girmek; faaliyetleri yerinde denetlemek; gerekli gördükleri kişilerle görüşmek ve gerekli gördükleri hususlarda inceleme, araştırma ve soruşturma yapmak, talimat vermek; her türlü belge ve kayıtları istemek, incelemek veya inceletmek, alıkoymak; herhangi bir malzeme veya numuneyi almak, aldırmak, alıkoymak, usulüne uygun olarak bertaraf etmek veya ettirmek; herhangi bir cihazı kullanarak ölçüm, analiz, muayene ve test yapmak veya yaptırmak; görsel, işitsel veya yazılı kayıt tutmak yetkisine sahiptir. Denetimlerde Kurum denetçilerine eşlik eden Kurum tarafından görevlendirilmiş diğer denetim personeli de ilgili yerlere veya tesislere girmek; yerinde denetime eşlik etmek; Kurum denetçisinin gerekli gördüğü kişilerle görüşmek, her türlü belge ve kayıtları incelemek, herhangi bir malzeme veya numuneyi almak, herhangi bir cihazı kullanarak ölçüm, analiz, muayene ve test yapmak, görsel, işitsel veya yazılı kayıt tutmak yetkisine sahiptir.
İç denetim
MADDE 21 – (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, yılda en az bir defa iç denetim gerçekleştirir. Gerçekleştirilen iç denetim; biçim ve içeriği Kurum tarafından belirlenen iç denetim raporları ile kayıt altına alınır.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, iç denetim sırasında tespit edilen hususlarla ilgili mümkün olan en kısa zamanda düzeltici önlemler alır; varsa tespit edilen hususlara ilişkin düzeltici faaliyetler de dâhil olmak üzere hazırlanan iç denetim raporlarını iç denetimi takip eden 30 gün içerisinde Kuruma sunar.
Yaptırımlar
MADDE 22 – (1) Nükleer güvence ile ilgili mevzuat veya yetki koşullarına, Kurum kararlarına ve talimatlarına aykırı hareket edildiğinin saptanması halinde yaptırım uygulanır.
(2) Kuruma bildirim yapmadan nükleer madde üreten, ithal veya ihraç eden, ülke içinde bir yerden diğer bir yere taşıyan, devreden, bulunduran, satan, satın alan veya işleyen kişilere yaptırım uygulanır.
(3) Yaptırımlar; yetki kapsamında yürütülen belirli faaliyetlerin kısıtlanması, yetkilendirmelerin ek koşul tanımlanması da dâhil olmak üzere değiştirilmesi, askıya alınması, kısıtlanması veya iptalini ve 702 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca uygulanacak ceza hükümleri ile idari para cezalarını içerir.
(4) Denetim sırasında denetlenenlerin yükümlülüklerini yerine getirmemesi, istenen bilgi ve belgeleri sunmaması, belgelerde tahrifat yapıldığının veya yanlış bilgilendirme yapıldığının saptanması halinde; Kurum, verilen yetkilerin belirlenecek bir süre için askıya alınmasına ve/veya ilgili faaliyetlerin durdurulmasına karar verebilir.
(5) Kurum denetçileri tarafından yapılan denetimlerde nükleer madde sayım ve kontrol sisteminde uygunsuzluk veya eksiklik tespit edilmesi durumunda Kurumun talep ettiği düzeltici faaliyetler belirlenen süre içerisinde gerçekleştirilmez ise Kurum yetkilendirilen kişinin yetkisini askıya alabilir, kısıtlayabilir veya iptal edebilir ve nükleer maddenin uygun şekilde muhafaza edilmesine yönelik önlemler alabilir veya aldırabilir.
UAEA denetimleri
MADDE 23 – (1) UAEA, GDA ve Ek Protokol uyarınca Türkiye’de bulunan tesis ya da tesis dışı yerlere planlı veya özel denetimler yapabilir. Denetim, görev ve yetkileri GDA ve Ek Protokolde yer alan esaslara uygun olarak belirlenen UAEA denetçileri tarafından yapılır. Denetimlerde UAEA denetçilerine Kurum temsilcileri eşlik eder.
(2) Kurum, UAEA denetimleri ile ilgili bilgi aldıktan sonra denetim tarihini, denetlenecek yerleri ve denetçilerin isimlerini tesis ya da tesis dışı yere bildirir.
(3) UAEA denetimleri ile ilgili erişim prosedürlerine dair usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.
(4) UAEA denetçileri, Ek Protokol hükümleri uyarınca tesis ya da tesis dışı yer kapsamı dışında bulunan yerlere de ek erişim uygulayabilir. Ek erişimlerde Kurum temsilcileri UAEA denetçilerine eşlik eder.
(5) UAEA denetçilerinin denetim yerinden örnek alması durumunda Kurum temsilcileri de aynı yerlerden örnek alır ve analiz edilmesini sağlar; Kurum temsilcileri gerek görmeleri durumunda işlemin yerindeliğini ve gerekliliğini sorgular.
(6) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu tarafından UAEA denetçilerine ve denetime eşlik eden Kurum temsilcilerine taleplerine göre aktif ve/veya pasif dozimetre sağlanır ve denetim sırasında maruz kaldıkları radyasyon dozu kayıt altına alınır ve en geç bir ay içerisinde Kuruma yazılı olarak bildirilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Özel Hükümler
Verilerin gizliliği ve saklama süresi
MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine göre tutulan kayıtlar, raporlar ve yapılan bildirimler, Kurum tarafından belirlenen gizlilik derecesine sahiptir. Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, bu kayıtları, raporları ve bildirimleri tesis veya tesis dışı yerin fiili ve hukuki faaliyetleri sona erinceye kadar gizlilik derecesine uygun olarak korumakla ve bilmesi gereken ilkesine uygun olarak paylaşmak ve kullanmakla yükümlüdür.
Bilgi ve verilerin aktarılması
MADDE 25 – (1) Kurum bu Yönetmeliğe dayanarak elde ettiği bilgi ve verileri gizlilik derecesine uygun olarak saklar.
(2) GDA ve Ek Protokol uyarınca UAEA’ya aktarılacak bilgiler, Kurum tarafından belirlenen gizlilik derecesine uygun olarak iletilir.
(3) UAEA’ya iletilecek bilgi ve verilerin gönderimi için basılı kopyanın yanı sıra güvenli elektronik iletişim sistemleri de kullanılabilir.
UAEA ile iletişim
MADDE 26 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında tesis veya tesis dışı yer sorumlusu tarafından gerçekleştirilen tüm faaliyetlerde UAEA ile iletişim Kurum tarafından sağlanır.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Atıflar
MADDE 27 – (1) Mevzuatta 30/5/2012 tarihli ve 28308 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Nükleer Madde Sayım ve Kontrol Yönetmeliğine yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 28 – (1) 30/5/2012 tarihli ve 28308 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Nükleer Madde Sayım ve Kontrol Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici hükümler
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte, bu Yönetmeliğin kapsamına giren ve inşaatı veya faaliyeti devam etmekte olan tesis veya tesis dışı yerler, bu tarihten itibaren en geç altı ay içerisinde bu Yönetmelik hükümlerinde belirtilen bildirim ve raporları Kuruma sunmakla yükümlüdür.
Yürürlük
MADDE 29 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 30 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Nükleer Düzenleme Kurumu Başkanı yürütür.
