Geçtiğimiz hafta 2023 yılı enflasyon rakamı belli oldu.
Bu rakam aynı zamanda kira artışlarını genellikle Ocak ayında yapan ev sahibi ve kiracılarını da ilgilendiriyor.
Elbette her aya göre belirlenen artış rakamlarını yazıya dökemeyiz ama hem genel bir bilgi vermek hem de en azından sene başındaki durumu kayıt altına alalım.
KONUT KİRALARI
Bütün Türkiye’de olduğu gibi, İnebolu’da da zincirleme şekilde konut kira artışları yaşanıyor.
Herkes birbirini kolluyor.
Ben geçen hafta doğalgaz tesisatı da yapıldığı gerekçesiyle, 2.000,00 TL olan konut kirasının 8.000,00 TL’ye yükseltildiğini bile duydum.
Aslında konut kiralarındaki artış oranı 01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren Yeni Borçlar Kanunu ile tanımlandı.
Bu kanunun 344. maddesine göre, yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak artış, bir önceki kira yılında Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) artış oranını geçmeyecek şekilde belirlenmek zorunda.
Bu kural bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanacak. Eğer taraflar arasında bunun aksine bir sözleşme var ise bile, beşinci yıldan sonra (yeni bir sözleşme yapılsa dahi) TÜFE’ye uyulacak.
TÜFE uygulamasında da bir kesim önceki yılın aynı ayına göre değişim oranını dikkate alırken, diğer bir kesim ise 12 aylık ortalamayı baz alıyor.
Ancak bütün bu kara düzen uygulamalara da gerek yok. Kanun maddesi gayet açık ve net. Artış, TÜFE’nin 12 aylık ortalamasını aşmayacak şekilde yapılmalı.
Fakat biliyorsunuz en azından 2024 yılının ilk 6 ayı için istisnai bir durum var.
15 Temmuz 2023 tarih ve 32249 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7456 Sayılı 6/2/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun‘un 23. maddesi ile 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa eklenen geçici 2. madde;
“Konut kiraları bakımından 2/7/2023 ilâ 1/7/2024 (bu tarihler dâhil) tarihleri arasında yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmalar, bir önceki kira yılına ait kira bedelinin yüzde yirmi beşini geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bir önceki kira yılının tüketici fiyat endeksindeki oniki aylık ortalamalara göre değişim oranının yüzde yirmi beşin altında kalması halinde değişim oranı geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır. Bu oranları geçecek şekilde yapılan sözleşmeler, fazla miktar yönünden geçersizdir. Bu fıkra hükmü, 344 üncü maddenin ikinci fıkrası uyarınca hâkim tarafından verilecek kararlar bakımından da uygulanır.”
diyor.
Yani bu yılki kira artışınız, aslında % 25’ten fazla olamaz.
Bunun uygulanmadığını zaten görüyoruz.
İŞYERİ KİRALARI
1 Temmuz 2020 tarihine kadar işyeri kiralarında durum biraz daha farklıydı, çünkü ilgili maddenin hükümleri bu tarihe kadar (yaklaşık 8 yıl) beklemedeydi.
Ancak bu tarih geride kaldı. Dolayısıyla işyeri kiralarında da TÜFE’nin 12 aylık ortalamasının üzerinde bir artış yapılamaz. Bunun aksine her ne yazılı olursa olsun.
TÜFE-ÜFE ortalaması, ÜFE’nin şusu busu, TÜFE’yle ÜFE’nin toplamının ortadan ikiye bölünmesi, onun da karekökünün alınması, hepsi hikâye.
Ancak konut kiralarındaki gibi % 25’lik bir sınırlandırma da söz konusu değil.
2024 OCAK AYI KİRA ARTIŞ ORANI
Eğer sözleşmeniz Ocak ayı başlangıçlı ise, bu oran geçtiğimiz hafta açıklandı.
Buna göre işyeri kiralarında Ocak ayı başlangıçlı sözleşmeler için belirlenen artış oranı % 53,86.
Bu oran konut kiralarında da aynı ama konut kiralarında % 25’lik sınırlandırma olduğu için yasal kira artış oranı da % 25.
MAKULDEN UZAKLAŞMAK
İşyeri kira artış oranı uzunca bir süredir rastlanmadık düzeyde yüksek.
Böyle de devam edecek.
Kira artışı demek esnaf ve tüccarın sırtındaki stopaj yükünün de artışı demek.
Bu da bir süredir yok olan farklı rakamlardan düzenlenen kira sözleşmelerinin yeniden ve mecburen ortaya çıkmasına yol açtı.
Yani makul olandan uzaklaşıldıkça makul olmayan şeyler de gündeme gelecek.
Yapacak bir şey yok.
Belli ki kiralar vicdanları kanatmıyor.
Belli ki para her şeyden önemli.
