T.C.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü
Sayı : 90211595 /
Konu : Kayıt dışı istihdam ile mücadele
GENELGE
2015/25
Bilindiği üzere Kurumumuz Yönetim Kurulunun 27/2/2014 tarihli ve 2014/82 sayılı kararı ve Bakanlık Makamının 12/3/2014 tarihli ve 95 sayılı OLUR’ları ile kurulan Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanlığı’nın görevleri arasında; Kayıt dışı istihdamın önlenmesi amacıyla diğer kamu idareleri, bankalar, aracı kurumlar, oda, borsa, birlik ve meslek kuruluşları ile her türlü gerçek ve tüzel kişilerle sigortalılık ve işyeri denetimi, veri paylaşımı ve kontrolü hususlarında işbirliği yapmak, projeler oluşturmak, bunları geliştirmek ve uygulamak, kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında sektörel denetim programları oluşturmak hususları yer almaktadır.
Kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında Bankalar ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarından bilgi ve belge alınması amacıyla, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 8 inci maddesinin yedinci fıkrası, 11 inci maddesinin altıncı fıkrası ve 100 üncü maddesi hükümlerine dayanılarak “Bankalar ve Kamu İdareleri Tarafından Yapılacak Olan Sigortalılık Kontrolü ile Kurum ve Kuruluşlardan Bilgi ve Belgelerin Alınmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” 6/12/2013 tarihli ve 28843 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin 16 ncı maddesi hükmüne dayanılarak, “Bankalar ve Kamu İdareleri Tarafından Yapılacak Olan Sigortalılık Kontrolü ile Kurum ve Kuruluşlardan Alınacak Bilgi ve Belgelere Dair Tebliğ” yayımlanmış ve 1/8/2014 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
28/9/2008 tarihli ve 27011 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5510 Sayılı Kanunun 8 inci Maddesinin Yedinci Fıkrasının Uygulanması Hakkında Tebliğ ile 28/9/2008 tarihli ve 27011 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5510 Sayılı Kanunun 100 üncü Maddesinin Uygulanması Hakkında Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır.
Kamu idarelerinden bilgi ve belge alınmasını düzenleyen Bankalar ve Kamu İdareleri Tarafından Yapılacak Olan Sigortalılık Kontrolü ile Kurum ve Kuruluşlardan Bilgi ve Belgelerin Alınmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik gereğince süreklilik arz eden bilgi ve belgelerin bankalardan doğrudan, kamu idarelerinden ise protokoller kapsamında alınması öngörülmüştür.
Bu Genelgenin 1 inci bölümünde Bankalar ile Kurum ve Kuruluşlardan kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında alınacak bilgi ve belgeler ile bunların yasal mevzuat dayanakları ile bazı özellik arz eden bilgi ve belgelere ilişkin örnek uygulamalara yer verilmiştir. 2 nci bölümde bilgi ve belgelerin alınma şekilleri, sorgulama usulleri ile sorgulama sonucuna göre ilgili birimlerce yapılacak iş ve işlemler belirtilmiş olup, 3 üncü bölümde kamu idareleri denetim elemanlarının tespiti, ALO 170, idari para cezaları gibi özellik arz eden hususlara 4 üncü bölümde ise yürürlükten kaldırılan mevzuata yer verilmiştir.
Sigortalılık, sigortalılık statüsü, tescili ve işveren işlemlerine ilişkin olan hususlarda Kurumun ilgili 22/2/2013 tarihli ve 2013/11 sayılı Genelgesine göre işlem yapılması esas olacaktır.
1. BANKALAR, KURUM VE KURULUŞLARDAN ALINACAK BİLGİ VE BELGELER
1.1. BANKACILIK İŞLEMLERİ
1.1.1. Maaş Ödemesi Bankalar Aracılığıyla Yapılan Kişiler
Kurumca elektronik alt yapı sağlanıncaya kadar bankalar, kamu kurumları hariç olmak üzere maaş ödemesi yapılanlara ait çalışan kişilerin T.C. Kimlik Numaralı işyeri sahibi/işyeri çalışanı ayrımlı kimlik bilgileri, çalışılan yerin unvanı ve açık adresi bilgileri ile ödenen ücret bilgileri, varsa meslek bilgileri, işe başlama tarihi bilgileri ile birlikte iller bazında Kuruma gönderilir.
Kendisine maaş ödemesi yapılan kişiler ile ödeme dönemi ve ödeme tutarını gösteren veriler Bankalardan alınarak, Kurumumuz kayıtlarında söz konusu kişiler için bildirilen hizmetler ve prime esas kazançların incelenerek, hizmetlerin hiç bildirilmediği veya kazançlarının eksik bildirildiği hususlarının araştırılarak ortaya çıkabilecek prim kaybı ve sigortalılar açısından ise kayıt dışılığın önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
Söz konusu maaş ödemelerinin özel ya da kamu sektörü arasında işlem yönüyle herhangi bir temel farklılığının bulunmadığı, özel sektörün “firma” olarak, kamu kurumlarının ise “kurum” olarak ifade edildiği, firmaların yada kurumların maaş ödemesi işlemlerini banka aracılığı ile yapabilmesi için DTO (Dosya Transfer Otomasyon Sistemi) adı altındaki portal üzerinden yetki verilen kullanıcılar aracılığı ile işlemlerini gerçekleştirebildiği, ilgili ödeme listelerinin elektronik ortamda girişinin sağlandığı bir sistemin var olduğu, özel sektör firmalarının listelerinin excel formatında alındığı, kamu kurumlarından ise say2000 muhasebe sistemi üzerinden txt formatında alındığı, web ortamından gönderilen listelerde ilgilinin hesap numarası, TC kimlik numarası, ödeme türü ve net ödenen miktarların bulunduğu, söz konusu maaş ödeme anlaşmalarının hem özel hem de kamu sektörü için belirli bir protokol kapsamında yapıldığı ve sözleşme kapsamında belirlenen hesaptan ödenebildiği, web ortamından gönderilen listelerin bankalarda teknik personel tarafından görüntülenebildiği, maaş ödemesi yapan firma yada kurum yaptığı işlemlerin onaylı olmasını istediğinde bankaya yazılı olarak bildirilen toplam ödeme miktarının web üzerinden gönderilen ilgili maaş ödeme rakamlarıyla kontrolünün sağlanarak ödemelerin onaylandığı, ayrıca bankadan onay olmaksızın işverenlerin bu ödemeleri tek liste ile gerçekleştirebildikleri, ödeme türlerinde Maaş, Ek Ödeme, Vergi İadesi, Promosyon, Burs ve Diğer kodlarının bulunduğu, bu kodların hem özel de hem de kamuda aynı olduğu,
Ayrıca firma ya da kurumlar tarafından gönderilen listeler tamamen ilgililerin beyanları doğrultusunda gerçekleştirilen işlemler olduğundan herhangi bir sorgulama söz konusu olmadığı, firma ve kurumlarca ilgililerin banka hesaplarına gönderilen miktarların hiçbir kıstasa bağlı olmaksızın maaş koduyla gönderilebildiği, maaş nevi olmayan ödemelerin de maaş koduyla gönderilmesinde bir engel bulunmadığı, dolayısıyla maaş ödemesi adı altında Sayıştay’a gönderilen listeler kendilerine ilgili firmalar tarafından maaş ödemesi koduyla (M) gönderilen kişilere ait bilgiler olabileceği, söz konusu bilgilerin gerçekten kendisine maaş ödemesi olarak bildirilen kişiler olabileceği gibi maaş ödemesi kodu seçilerek ilgili firmanın havale gönderdiği kişiler de olabildiği, (eft ücreti ya da havale ücreti olmadığından firmaların bazı düzenli ödemelerini bu kanalı kullanarak yapabildiklerinden)
tespit edilmiştir.
Kısacası bankanın söz konusu maaş ödeme sisteminde sadece aracı olduğu, başkaca bir bilgi tutulmadığı, bilgilerin işverenler tarafından yapılan beyanlara göre gerçekleştirildiğinden gerçeği yansıtıp yansıtmadığının ancak işverenlerden teyit edilmesi halinde açıklanabileceği ifade edilmiştir.
Buradan da anlaşılıyor ki maaş ödemesi adı altında ilgililere ödenen miktarların işverenlerin takdirinde gerçekleştirilen beyan esasına dayalı işlemler olduğu, başka ödemelerin de maaş kalemi adı altında yapılabilmesi mümkün olabileceğinden, söz konusu ödemelerin sigortalılığın sağlanması hususunda tek başına kullanılmasının yeterli olamayacağı sonucu çıkarılmaktadır.
Buna göre bankalardan alınan bilgiler ile Kurum kayıtları karşılaştırılarak 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışanlar açısından hizmet akdinin unsurlarının oluşup oluşmadığı, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışanlar açısından i se ilgili vergi daireleri ile gerekli yazışmalar yapılması veya diğer kurum ve kuruluşların işlemlerine konu olması halinde ilgili kurum ve kuruluşlarla yazışma yapılarak gerekli işlemler yapılacaktır.
Söz konusu işlemlere ait diğer detaylar KADİM yazımının içerisinde program kılavuzunda belirtilecektir.
