06 Ağustos 2021 Tarihli Resmî Gazete
Sayı: 31560
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından:
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, 23/6/2010 tarihli ve 2010/643 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik olarak ışık kaynaklarının ve ayrı kontrol donanımlarının piyasaya arz edilmesi ve/veya hizmete sunulması ile ilgili çevreye duyarlı tasarım gereklilikleri ve bunlara ait ilave ürün bilgilerinin temin edilmesine yönelik gereklilikleri belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, ışık kaynaklarını ve ayrı kontrol donanımlarını kapsar. Bir içeren ürün içerisinde piyasaya arz edilen ışık kaynakları ve ayrı kontrol donanımlarını da kapsar.
(2) Bu Tebliğ, Ek-III’ün 1 inci ve 2 nci maddelerinde belirtilen ışık kaynakları ve ayrı kontrol donanımlarına uygulanmaz.
(3) Bu Tebliğin, Ek-III’ün 3 üncü maddesinde belirtilen ışık kaynakları ve ayrı kontrol donanımları, sadece Ek-II’nin 3 üncü maddesinin (e) bendinin gerekliliklerine uyum sağlar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ; 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 385 inci ve 508 inci maddeleri ile 2010/643 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanmıştır.
AB mevzuatına uyum
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğ, (AT) 2009/125 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin Tüzüğü uyarınca yayımlanan Işık Kaynaklarının ve Ayrı Kontrol Donanımlarının Çevreye Duyarlı Tasarım Gerekliliklerini belirleyen, 11/3/2019 tarihli ve (AB) 2019/2020 sayılı Komisyon Tüzüğü ile bu Tüzükte değişiklik yapan 17/12/2020 tarihli ve (AB) 2021/341 sayılı Komisyon Tüzüğü esas alınarak AB mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 5 – (1) Bu Tebliğde geçen;
a) AB: Avrupa Birliğini,
b) Akkor ışınım: Genelde bir elektrik akımının geçişiyle ısıtılan ipliğe benzer bir iletken (‘filaman’) yoluyla yaratılan ışık kaynaklarında, ışığın ısıyla üretilmesi olgusunu,
c) Ayrı kontrol donanımı: Bir ışık kaynağıyla fiziksel olarak entegre olmayan ve piyasaya ayrı bir ürün olarak veya bir içeren ürünün bir parçası olarak arz edilen bir kontrol donanımını,
ç) Bakanlık: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını,
d) Elektrik kaynağı: 230 (±%10) Volt 50 Hz alternatif akımına sahip elektrik şebekesi beslemesini,
e) Eşdeğer model: Bir modelin çevreye duyarlı tasarım gereklilikleri ile ilgili aynı teknik özelliklere sahip olan, ancak farklı bir model tanımlayıcı ile başka bir model olarak aynı imalatçı veya ithalatçı tarafından piyasaya arz edilen veya hizmete sunulan modeli,
f) Floresan (FL): Işığın büyük bölümünün, deşarjdan kaynaklanan morötesi ışınımla sağlanan bir veya birden fazla fosfor tabakası tarafından yayıldığı düşük basınçlı tipte cıvanın elektriksel gaz deşarjından yararlanan elektrik kaynağına bir (‘bir başlı’) veya iki (‘iki başlı’) bağlantıya (‘başlıklar’) sahip, bu Tebliğin amaçları doğrultusunda, manyetik endüksiyon ışık kaynaklarının da dâhil kabul edildiği, olgu veya bir ışık kaynağını,
g) Gaz deşarjı: Işığın doğrudan veya dolaylı olarak bir gaz, plazma, metal buharı veya gazların ve buharların karışımı yoluyla bir elektrik deşarjı tarafından üretilmesi olgusunu,
ğ) Model tanımlayıcı: Belirli bir ürün modelini, aynı ticari marka veya aynı imalatçı veya ithalatçının adına sahip diğer modellerden ayıran genellikle alfanümerik kodu,
h) Halojen ışık kaynağı: Halojenler veya halojen bileşikleri içeren gazla çevrelenmiş tungstenden yapılma iplik benzeri bir iletkene sahip bir akkor ışık kaynağını,
ı) Işık: 380 nm ile 780 nm arasında bir dalga uzunluğuna sahip elektromanyetik ışınımı,
i) Işık akısı (ɸ): Lümen (lm) olarak ifade edilen, insan gözünün spektral duyarlılığına göre elektromanyetik ışınımın değerlendirilmesi suretiyle ışıyan akıdan (ışınım gücü) saptanan miktarı; yürürlükteki standartlarda öngörülen koşullar (örn. akım, gerilim, sıcaklık) altında, 4π’lik bir katı açıyla bir ışık kaynağından yayılan toplam akıyı ifade eden, eğer bir kısılmış durumdaki akının veya belli bir çalışma süresi sonrasındaki akının amaçlandığı açıkça belirtilmediği durumda, kısa bir çalışma süresinden sonra kısılmamış ışık kaynağına ait başlangıç akısını belirten ve farklı ışık spektrumlarında ve/veya farklı azami ışık yoğunluklarında ışık yaymak için ayarlanabilen ışık kaynakları sözkonusu olduğunda, Ek-I’de tanımlandığı şekliyle ‘referans kontrol ayarları’nda belirtilen akıyı,
j) Işık kaynağı: Aydınlatma teknolojisi olarak akkor ışınım, floresan, yüksek yoğunluklu deşarj, inorganik ışık yayıcı diyotlar (LED) veya organik ışık yayıcı diyotlar (OLED) veya bunların kombinasyonlarını kullanan ve Ek-IV’te belirtilen yönteme göre bir ışık kaynağı olduğu doğrulanabilen, aşağıda belirtilen optik özelliklerin tamamına sahip olan, ışık yayması için tasarlanmış olan veya akkor-olmayan ışık kaynağı sözkonusu olduğunda muhtemelen ışık yayma, aydınlatma ve her ikisi için de uyumlu olacak şekilde tasarlanmış olan elektrikle çalışan bir ürünü,
1) Aşağıda belirtilen değer aralığında olan x ve y türsellik koordinatları:
0.270 < x < 0.530 ve -2.3172 x2 + 2.3653 x -0.2199 < y < – 2.3172 x2 + 2.3653 x – 0.1595;
2) Ek-I’de tanımlandığı gibi projeksiyon yapılan ışık yayma yüzey alanının her mm2’si için < 500 lümen’lik bir ışık akısı;
3) 60 ile 82.000 lümen arasında bir ışıksal akı;
4) (CRI) > 0’lık bir renksel geriverim indeksi;
5) (1)’deki koşulu karşılamayan yüksek basınçlı sodyum (HPS) ışık kaynakları, bu Tebliğin amaçları bakımından ışık kaynağı sayılır;
6) Işık kaynakları, aşağıda belirtilenleri içermez;
(i) LED yonga veya LED çip;
(ii) LED paketleri;
(iii) Işık kaynağını/kaynaklarını içeren ve bu ışık kaynağından/kaynaklarından doğrulama amacıyla çıkartılabilecekleri ürünleri;
(iv) Bir ışık kaynağında yer alan ve bir ışık kaynağı olduklarını doğrulamak için söz konusu ışık kaynağından çıkartılamayan ışık-yayan parçaları;
k) İçeren ürün: İçerilen ışık kaynağının/kaynaklarının ayrı olarak doğrulanmasına olanak vermek için ayırılabilen aydınlatma armatürleri, ışık kaynağı/kaynakları içeren ev aletleri, ışık kaynağı/kaynakları içeren mobilyaları (raflar, aynalar, vitrin dolapları) da kapsayan ancak bunlarla sınırlı olmayan bir veya birden fazla ışık kaynağını veya ayrı kontrol donanımlarını veya ikisini birden içeren ürünü,
l) İnorganik ışık yayan diyot (LED): Işığın, inorganik maddenin bir p-n bağlantısını içeren, bu bağlantının elektrik akımıyla uyarılmasında optik ışınımın yayan ile bir katı durum cihazından elde edilen teknolojiyi,
m) Kontrol donanımı: Bir ışık kaynağıyla fiziksel olarak tümleşik hale getirilebilen veya getirilemeyen ve elektrik güvenliği ve elektromanyetik uyumluluğun belirlemiş olduğu sınırlayıcı koşullar çerçevesinde bir veya birden fazla özel bir ışık kaynağının gerektirdiği elektrik formatı için şebekeyi hazırlamaya yönelik olarak tasarlanmış bir veya birden fazla cihazı;
1) Besleme ve başlatma geriliminin dönüştürülmesi, işletme ve ön ısıtma akımının sınırlandırılması, soğuk başlatmanın engellenmesi, güç faktörünün düzeltilmesi ve/veya radyo girişiminin azaltılması işlemlerini içerebilir.
2) Kontrol donanımı ifadesi, 1/9/2020 tarihli ve 31231 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Harici Güç Kaynaklarının Çevreye Duyarlı Tasarım Gerekliliklerine Dair Tebliğ (2019/1782/AB) (SGM:2020/5) kapsamında yer alan güç kaynaklarını içermemektedir. Bu ifade, bir kontrol donanımıyla fiziksel olarak entegre hale getirilseler ve birlikte tek bir ürün şeklinde pazarlanabilseler dahi, aydınlatma kontrol parçalarını ve aydınlatma dışı parçaları da (Ek- I’de tanımlanmaktadır.) içermemektedir.
3) Ethernet üzerinden Güç (PoE) anahtarı, bu Tebliğ kapsamında bir kontrol donanımı değildir. “Ethernet üzerinden Güç anahtarı” veya “PoE anahtarı”, veri aktarımı ve güç kaynağı amacıyla ana şebeke ve ofis ekipmanı ve/veya ışık kaynakları arasına kurulan güç kaynağı ve veri işleme ekipmanıdır.
n) LED paketi: Bir kontrol donanımını veya onun parçalarını, bir başlığı veya aktif elektronik bileşenler içermeyen ve doğrudan elektrik kaynağına bağlanmayan ancak optik elemanlar, ışık dönüştürücüler (fosforlar), elektrostatik boşalma sorunlarına karşı ısıl, mekanik ve elektrik arabirimleri veya parçalardan birini veya birden fazlasını içerebilen, LED aydınlatma armatüründe doğrudan doğruya kullanılmak üzere tasarlanan benzeri ışık yayıcı cihazlar ışık kaynakları olarak kabul edilen ve en azından bir LED yongası içeren tek bir elektrikli parça anlamına gelen yapıyı,
o) LED yongası: Üzerine bir işlevsel LED devresi yerleştirilen bir küçük ışık yayıcı yarı iletken malzeme bloğunu,
ö) Nihai kullanıcı: Bir ürünü kendi ticareti, işi, sanatı veya mesleği dışında amaçlar için satın alan veya satın alması beklenen bir gerçek kişiyi,
p) Organik ışık yayan diyot (OLED): Işığın, organik maddenin bir p-n bağlantısını içeren ve bu bağlantının elektrik akımıyla uyarılması halinde optik ışınım yayan, katı durum cihazından elde edilen teknolojiyi,
r) Renksel geriverim indeksi (CRI): Aydınlatıcının objelerin renk görünümü üzerindeki etkisini, bunların referans aydınlatıcı altındaki renk görünümüyle bilinçli veya bilinçaltı karşılaştırmak suretiyle ölçen standartlarda tanımlanmış olan ilk 8 test rengine (R1-R8) ait renk geriveriminin ortalama Ra’sını veren ölçüyü,
s) Türsellik: Bir renk uyartısının türsellik koordinatlarıyla (x ve y) tanımlanmış özelliğini,
ş) Yüksek basınçlı sodyum ışık kaynağı (HPS): Elektrik kaynağına bağlanan bir (‘tek-uçlu’) veya iki (‘iki-uçlu’) başlıklara sahip olabilen ve ışığın, esas olarak, 10 kilopaskal büyüklüğünde bir kısmi basınçta çalışan sodyum buharından üretildiği bir yüksek yoğunluklu deşarj ışığı kaynağını,
t) Yüksek yoğunluklu deşarj (HID): Ek-I’de tanımlandığı gibi metal halojenür, yüksek basınçlı sodyum ve cıva buharı türleriyle sınırlı olan, çeper sıcaklığının ışık üreten arkı stabilize eden ark odacığı santimetrekare başına 3 Watt’ı aşan bir ampul çeperi yüklemesine sahip olan, elektrikli gaz deşarjını,
ifade eder.
(2) İlave tanımlar Ek-I’de yer almaktadır.
Çevreye duyarlı tasarım gereklilikleri
MADDE 6 – (1) Ek-II’de belirtilen çevreye duyarlı tasarım gereklilikleri, belirtilen tarihlerden itibaren uygulanır.
Işık kaynaklarının ve ayrı kontrol donanımlarının çıkarılması
MADDE 7 – (1) İçeren ürünlerin imalatçıları, ithalatçıları veya yetkili temsilcileri, teknik dosyada, içeren ürünün işlevselliğiyle ilgili olarak, ışık kaynaklarının ve ayrı kontrol donanımlarının başkasıyla değiştirilmesinin uygun olmadığını açıklayan bir teknik gerekçe belirtilmedikçe, ışık kaynaklarının ve ayrı kontrol donanımlarının yaygın şekilde mevcut bulunan aletler kullanılarak içeren ürüne kalıcı şekilde zarar vermeden değiştirilebilmelerini sağlar.
(2) İçeren ürünlerin imalatçıları, ithalatçıları veya yetkili temsilcileri, piyasa gözetim yetkilileri tarafından doğrulama amacıyla ışık kaynaklarının ve ayrı kontrol donanımlarının kalıcı olarak hasar verilmeden çıkarılabilmesini sağlar. Bunun nasıl yapılacağına dair talimatlar teknik dosyada sağlanır.
(3) İçeren ürünlerin imalatçıları, ithalatçıları veya yetkili temsilcileri, içeren ürüne kalıcı hasar verilmeden ışık kaynaklarının ve kontrol cihazlarının nihai kullanıcılar veya kalifiye kişiler tarafından değiştirilebilir veya değiştirilemez olmaları konusunda bilgi sağlar. Söz konusu bilgiler, erişime açık olan internet sitesinde de yer alır. Doğrudan doğruya nihai kullanıcılara satılan ürünler söz konusu olduğunda, bu bilgiler en azından resim-yazı şeklinde ambalaj üzerinde ve kullanım talimatlarında yer alır.
(4) İçeren ürünlerin imalatçıları, ithalatçıları veya yetkili temsilcileri ışık kaynaklarının ve ayrı kontrol donanımlarının içeren ürünlerden ömür bitiminde sökülebilmelerini sağlar. Sökme talimatları, tüketicinin veya nihai kullanıcının erişime açık olan internet sitesinde bulunur.
Uygunluk değerlendirme
MADDE 8 – (1) Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen uygunluk değerlendirme yöntemi, aynı Yönetmeliğin Ek-IV’ünde belirtilen iç tasarım kontrol sistemi veya aynı Yönetmeliğin Ek-V’inde belirtilen yönetim sistemidir.
(2) Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin 10 uncu maddesi uyarınca uygunluk değerlendirmesinin amaçları bakımından, teknik dosya, Ek-II’nin 3(6)(b) bendinde belirtilen bilgiyi, Ek-II’sinin 1 ve 2 nci maddelerine ve bu Yönetmeliğin Ek-V’ine uygun olarak yapılan hesaplamaların ayrıntılarını ve sonuçlarını içerir.
(3) Teknik dosyada, belirli bir model için yer alan bilgiler aşağıda belirtilen yöntemlerden herhangi biri veya her ikisi birden kullanılarak elde edildiğinde teknik dosya, söz konusu yapılan hesaplamanın veya dış değerlemenin ayrıntılarını, hesaplamanın doğruluğunu sağlamak için imalatçılar tarafından yapılan değerlendirmeyi ve uygun hallerde, farklı imalatçıların modelleri arasındaki kimlik beyanını içerir. Teknik dosya, sağlanan teknik bilgilerle aynı teknik özelliklere sahip ancak farklı bir imalatçı tarafından üretilen bir model üzerinden ya da aynı veya farklı bir tedarikçinin başka bir modelinden tasarım veya dış değerleme metodu temelinde yapılan hesaplama aracılığıyla alınan, model tanımlayıcıların da dahil olduğu tüm eşdeğer modellerin bir listesini içerir.
(4) Piyasa gözetimi ve denetimi amacıyla, imalatçılar, ithalatçılar veya yetkili temsilciler, ürün veri tabanına kayıtlı ürünleri için Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin Ek-IV’ünde yer alan üçüncü fıkranın (f) bendi hükümlerine uymak kaydıyla, Işık Kaynaklarının Enerji Etiketlemesine Dair Tebliğ (2019/2015/AB) (SGM:2021/12)’de belirtilen aynı bilgiyi içeren ürün veri tabanına yüklenen teknik dosyaya başvurabilirler.
Piyasa gözetimi ve denetimi için doğrulama yöntemleri
MADDE 9 – (1) Bakanlık, Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen piyasa gözetimi ve denetimini gerçekleştirirken, Ek-IV’te belirtilen doğrulama yöntemini uygular.
Önlemler
MADDE 10 – (1) İmalatçı, ithalatçı veya yetkili temsilci, bu Tebliğde belirtilen teknik dosyada veya temin edilen herhangi bir dokümanda yer alan parametrelerin herhangi birini daha iyi bir seviyeye çıkarmak amacıyla, test edildiğini (örneğin test koşulları veya test çevrimini öğrenerek) algılama ve test sırasındaki performansını özellikle otomatik olarak değiştirme özelliklerine sahip olacak şekilde tasarlanan ürünü piyasaya arz edemez.
(2) Ürünün enerji tüketimi ve beyan edilen diğer parametrelerden herhangi biri, bir yazılım veya ürün yazılımı güncellemesinden sonra, uygunluk beyanı için özgün olarak kullanılan aynı test standardı ile ölçüldüğünde, güncellemeden önce son kullanıcının açık onayı dışında, daha geriye götürülemez. Hiçbir performans değişikliği, güncellemenin reddedilmesinin bir sonucu olarak ortaya çıkamaz.
(3) Bir yazılım güncellemesi, uygunluk beyanı için geçerli olan çevreye duyarlı tasarım gereklilikleriyle uyumlu olmayacak şekilde ürünün performansını değiştirecek bir etkiye sahip olamaz.
Gösterge niteliğinde ölçütler
MADDE 11 – (1) Bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihte piyasada bulunan en iyi performans gösteren ürün ve teknolojiler için gösterge niteliğindeki ölçütler Ek-VI’da belirtilmiştir.
Danışma kurulu
MADDE 12 – (1) Bakanlık, bu Tebliğ ile ilgili olarak, özellikle LED-dışı ışık kaynağı türleri ve ayrı kontrol donanımları olmak üzere bütün ışık kaynağı türleri için daha sıkı enerji verimlilik gerekliliklerinin tespit edilmesi; aydınlatma kontrol parçalarına ilişkin gerekliliklerin tespit edilmesi; titreşim ve stroskopi etkilerine ilişkin olarak daha sıkı gerekliliklerin tespit edilmesi ve bunların ayrı kontrol donanımlarını içerecek şekilde genişletilmesi; titreşimle etkileşim dahil olmak üzere kısma konusunda gerekliliklerin tespit edilmesi; (ağa bağlı) bekleme gücüne ilişkin daha sıkı gerekliliklerin tespit edilmesi; rengi ayarlanabilen ışık kaynakları için elektrik kazancının azaltılması veya kaldırılması ve yüksek renk aralığı için istisnanın kaldırılması; ömür gerekliliklerinin tespit edilmesi; kontrol donanımları dahil olmak üzere ömürle ilgili daha gelişmiş bilgi gerekliliklerinin tespit edilmesi; CRI renksel geriverim indeksi ölçüsü yerine daha uygun bir ölçünün getirilmesi; görünür ışık miktarı için bir müstakil ölçü olarak lümenin yeterliliğinin doğrulanması; istisnalar; bilhassa ışık kaynaklarının ve kontrol donanımlarının çıkarılabilirliğine ve birbiriyle değiştirilebilirliğine ilişkin olarak, döngüsel ekonominin ilkelerine uygun şekilde ürünler için ek kaynak verimlilik gerekliliklerinin tespit edilmesi hususlarında yapılacak çalışmalara katılım sağlamak üzere Avrupa Komisyonu tarafından kurulan danışma kurulu toplantılarına katılım sağlar.
Yürürlükten kaldırılan tebliğ
MADDE 13 – (1) 27/8/2011 tarihli ve 28038 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Doğrusal Olmayan Ev Tipi Lambalar ile İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ (SGM:2011/9), Entegre Balastsız Flüoresan Lambalar, Yüksek Yoğunluklu Boşalmalı Lambalar ve Bu Lambaları Çalıştırabilen Balastlar ve Aydınlatma Armatürleri ile İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ (SGM:2011/10) ve 13/2/2015 tarihli ve 29266 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Doğrusal Lambalar, Işık Yayan Diyot Lambalar ve İlgili Ekipmana İlişkin Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ (SGM:2015/10) yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçiş hükmü
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 1/11/2021 tarihinden önce aynı modele veya eşdeğer modele ait herhangi bir birim piyasaya arz edilmemiş olması koşuluyla, 1/11/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında piyasaya arz edilen modellerin bu Tebliğ hükümlerine uygun olan birimleri, 13 üncü madde ile yürürlükten kaldırılan Doğrusal Olmayan Ev Tipi Lambalar ile İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ (SGM:2011/9) ile Entegre Balastsız Flüoresan Lambaların, Yüksek Yoğunluklu Boşalmalı Lambalar, Bu Lambaları Çalıştırabilen Balastlar ve Aydınlatma Armatürleri ile İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ (SGM:2011/10), Doğrusal Lambalar, Işık Yayan Diyot Lambalar ve İlgili Ekipmana İlişkin Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ (SGM:2015/10) gerekliliklerine de uygun kabul edilir.
Yürürlük
MADDE 14 – (1) Bu Tebliğin 1 inci, 2 nci, 3 üncü, 4 üncü, 5 inci, 10 uncu, geçici 1 inci, 14 üncü ve 15 inci maddeleri yayımı tarihinde, diğer maddeleri ise 1/1/2022 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.
