EPİAŞ piyasasında elektrik fiyatı 1-24 mart ayı ortalaması 1.65 lira.
Bunun ne demek olduğunu izah edeyim.
Geçen yıl bu zamanlar işte o elektrik fiyatı sadece ve sadece 0,25 liraydı. Ya da şöyle izah edeyim: Elektriğe aslında son bir yılda %550 zam geldi.
Geçen yıl Mart ayında toptan piyasada 0,25 lira olan elektrik vatandaşa vergi, fon, dağıtım, iletim, kayıp-kaçak vs maliyetler ve karlar eklenerek 0,71 liradan satılıyordu.
Ya şimdi?
Toptan fiyat 1,65 lira ama vatandaşa satış fiyatı ortalaması 1,56 lira.
Bu ne demek biliyor musunuz? Elektriğe normalde yüzde 100 üzerinde bir zam daha yapılması gerekiyor.
Şimdilik fatura bütçeden karşılanıyor ama bu sürdürülemez. Bu fatura kapımıza gelecek… Bilesiniz.
Elektrik konusunda bir noktaya daha dikkat çekelim: Üretim ve hizmet sektörleri elektriği yüksek fiyattan kullanıyor. Bu yüksek maliyeti de fiyatlarına yansıtıyor.
***
Gelelim gıda fiyatlarına…
Önce bir kaç veri paylaşayım: Tarımsal girdi fiyatları aylık %10,12 ve yıllık %57,26 arttı. Tarım üretici fiyatları ise aylık %13,74 ve yıllık %68,49 yükseldi.
Şubat sonu itibari ile ülkemizde yıllık enflasyon %54,4 ve son 4 yıllık enflasyon ise %140,1
Bakın kur hareketi ile enflasyonu biraz üzün süreli de görmek gerekir diye 4 yıllık sonuçlara da bakıyoruz. Veriyi yeniden yazalım:
1 yıllık enflasyon %54,4
4 yıllık enflasyon %140,1
Şimdi gıdaya bakalım:
1 yıllık GIDA enflasyonu %65,6
4 yıllık GIDA enflasyonu %182,8
-Ekmek ve tahıl grubunda ise yıllık fiyat artışı %65,8 ve 4 yıllık fiyat artışı %182,1.
-Süt, peynir ve yumurta grubunda yıllık fiyat artışı %61,3 ve 4 yıllık fiyat artışı %190,5.
-Katı-sıvı yağlarda yıllık fiyat artışı %69,5 ve 4 yıllık fiyat artışı %219,6.
– Ve son olarak Sebzeler: 1 yıllık fiyat artışı %100; 4 yıllık fiyat artışı ise %243,8.
***
Gıda insanoğlunun en zaruri ihtiyacı. Elektriksiz durabiliriz ama beslenmeden duramayız.
O nedenle bir ayrıntıya dikkat çekeceğim: Biz şu ‘faiz sebep-enflasyon sonuç’ tutarsız – temelsiz fikirle ne yaptık; onu izah edeceğim.
Önceki gün AA bir haber yapmış. Halka açık şirketlerin karları önceki yıla göre 2,25 kat artış göstermiş.
Keşke bu işi ‘brüt kar’ üzerinden de yapsaymışlar.
Olay şu: Şirketlerin satışları ve brüt karları oldukça yüksek artış gösteriyor. Lakin faiz yükü- (büyük kısmı kur gideri) şirketleri bu yola itmiş.
Anlayacağınız KUR YÜKÜ sofrada bizi de feci şekilde vurmuş.
***
Gıda sektöründe soruna çok ciddi yaklaşılması gerekiyor. Tarlayı ekmek-biçmek büyük maliyet. Ama asıl sorunlardan biri de tarlada 1 lira markette 10 liraya çıkan maliyet zinciri.
Bugün pazarcı tezgahındaki kiralardan tutun, hallerdeki vergi ve harçlara kadar bir sorun yumağı içerisindeyiz. Taşımalı sistemle boşaltılan köylerden tutun, herkesin üniversiteli yapılmasına kadar giden tarladan kopuş hikayelerine… Makarayı artık silbaştan yeniden sarmamız gerekiyor.
Ama ilk başta şu fahiş fiyatlı müteahhitlerin köprü ve yollarından gıdamızı kurtarmamız gerekiyor.
İş epey ciddi.
Kaynak: Karar Gazetesi-İbrahim Kahveci
https://www.karar.com/yazarlar/ibrahim-kahveci/bekleyen-tehlike-gida-ve-elektrik-1592534
