14 Temmuz 2020 Tarihli Resmî Gazete
Sayı: 31185
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; hava araçlarında kullanılacak milliyet ve tescil işaretini, yerlerini, ölçülerini, karakter tiplerini, tescilini, tescil sertifikası ve kimlik plakasını belirlemeye ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) tarafından yayımlanan Uluslararası Sivil Havacılık Konvansiyonunun Hava Aracı Milliyeti ve Tescil İşaretleri isimli 7 numaralı Ek (Ek-7)’i gereklilikleri esas alınarak; azami kalkış ağırlığı 25 kg’a kadar olan insansız hava araçları, meteorolojik amaçla kullanılan meteoroloji balonları, yüksüz insansız serbest balonlar hariç olmak üzere, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından tutulan hava aracı siciline kaydedilecek ve kaydedilmiş hava araçlarını kapsar.
(2) Ülkemizde üretilen hava araçları, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ülkemizde ya da yurt dışında tescil edilene kadar sicile geçici olarak tescil olunabilir.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 14/10/1983 tarihli ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununun 64 üncü maddesi ile 15/7/2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 437 ve 796 ncı maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Balon: Isıtılmış hava ya da helyum gibi hafif bir gazla doldurulan atmosferde uçabilen küre şeklinde insanlı hava aracını,
b) Çok hafif hava aracı-Sabit kanat (Ultralight): Motor teçhizatına sahip, azami kalkış ağırlığı 750 kg ve altında olan sabit kanatlı hava araçlarını,
c) Çok hafif hava aracı-Döner kanat (Gyroplane): Motor teçhizatına sahip, azami kalkış ağırlığı 600 kg ve altında olan döner kanatlı hava araçlarını,
ç) Çok hafif hava aracı-Esnek kanat (Microlight): Motor teçhizatına sahip, hareketli ağırlık merkezi ile iki eksende kumanda edilebilen azami kalkış ağırlığı 500 kg ve altında olan esnek kanatlı hava araçlarını,
d) Deneysel hava aracı: Bir tip sertifikasına sahip olmayan veya kalıcı ya da bir modifikasyona istinaden geçici olarak mevcut tip sertifikasına uyumunu kaybetmiş veya yalnızca araştırma ve geliştirme faaliyetleri için tasarlanıp üretilmiş ve emniyetli operasyon yapabilmek için gerekli özellik ve niteliklere sahip olduğu gösterilebilen hava aracını,
e) Döner kanatlı hava aracı-Rotorkraft: Kaldırma kuvvetini havanın bir veya daha fazla rotordaki tepkisinden alan havadan daha ağır hava aracını,
f) Genel Müdürlük: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünü,
g) Havadan ağır hava aracı: Uçuş sırasındaki kaldırma kuvvetini başlıca aerodinamik güçlerden alan herhangi bir hava aracını,
ğ) Hava aracı: Havalanabilen ve havada seyredebilme kabiliyetine sahip her türlü hava aracını,
h) Hava gemisi: Havadan hafif motorlu hava aracını,
ı) Havadan hafif hava aracı: Uçuş sırasındaki tutunma gücünü, başlıca havada süzülebilme kabiliyetinden alan herhangi bir hava aracını,
i) Helikopter: Kaldırma kuvvetini havanın büyük ölçüde yatay eksen etrafında dönen bir veya daha fazla motorlu rotorla tepkisinden alan havadan daha ağır hava aracını,
j) ICAO: Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatını,
k) İnsansız hava aracı: İnsansız hava aracı sisteminin bir bileşeni olarak işletilen, aerodinamik kuvvetler aracılığıyla sürekli uçuş yapma yeteneğinde olan, üzerinde pilot bulunmaksızın uzaktan insansız hava aracı pilotu tarafından kontrol edilerek veya otonom operasyonu insansız hava aracı pilotu tarafından planlanarak uçurulan ya da havada kalabilen hava aracını,
l) Kimlik plakası: Hava aracına dair asgari olarak; hava aracı tip sertifikası numarasının, modelinin ve seri numarasının yazılı olduğu yanmaz materyalden oluşan plakayı,
m) Kite-Deneysel hava araçları: Özel olarak tasarlanan, plandan veya kit olarak yapımına başlanılan yapım sürecinde teknik olarak dokümante edilen, yapısal testleri ve uçuş öncesindeki kontrolleri, ulusal veya uluslararası yetkili kurum ve kuruluşlarca onaylanan, %51’inden daha fazlası amatör imalatçı tarafından gerçekleştirilen, sınırlı sayıda üretilen ve ticari olmayan hava araçları grubunu,
n) Ornitopter: Kaldırma kuvvetini büyük ölçüde havanın kanat çırpma hareketi yapan kanatlarla tepkisinden alan havadan daha ağır hava aracını,
o) Planör: Kaldırma kuvvetini büyük ölçüde verilen uçuş şartlarında sabit kalan yüzeylerdeki aerodinamik tepkilerden alan havadan daha ağır motorsuz hava aracını,
ö) Türk sivil hava aracı: Devlet hava araçları tanımı dışında kalan ve mülkiyeti Türk Devletine veya kamu tüzelkişilerine veya Türk vatandaşlarına ait araçları,
p) Uçak: Uçuş sırasındaki kaldırma gücünü büyük ölçüde verilen uçuş durumlarında sabit kalan yüzeylerdeki aerodinamik tepkilerden alan havadan daha ağır motorlu hava aracını,
r) Yanmaz materyal: Isıya dayanıklılığı çelik kadar veya daha iyi olan, her iki durumdaki boyutları özel amaca uygun olan materyali,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Uygulama Usul ve Esasları
Hava araçları sınıflandırması
MADDE 5 – (1) Hava araçları sınıflandırması Ek-1’de yer alan tabloya göre yapılır.
(2) Pilotsuz olarak kullanılmak istenen bir hava aracı, insansız hava aracı olarak sınıflandırılır.
Kullanılacak milliyet ve tescil işaretleri
MADDE 6 – (1) Ek-1’de yer alan tabloda açıklanan hava araçlarına, Tescil Milliyeti ile başlayan ve kısa çizgi (-) işaretinden sonra Türk alfabesindeki Ç, Ğ, İ, Ö, Ş, Ü harfleri dışında kalan yirmi üç harften seçilecek herhangi üç harf ile devam eden tescil işareti verilir.
(2) Kullanılacak tescil işareti için Genel Müdürlükten tescil işareti rezervi onayı alınır. Tescil işareti rezervleri bir yıl süre ile muhafaza edilir.
(3) İnsansız hava araçlarının tescil işaretlerinde harf ile birlikte rakam kombinasyonu kullanılır.
(4) Uluslararası Telekomünikasyon Birliğince tescil ülkesine tahsis edilmiş telsiz çağrı işaretlerinde yer alan Türkiye’nin milliyet işareti TC’dir.
(5) Türk sivil hava araçları için tescil işareti, harf kombinasyonlarından oluşur. Tescil işareti, milliyet işaretinden sonra Ek-1’de yer alan hava aracı sınıflarına göre, çok hafif hava araçları için U harfi, balon için B, helikopter için H, zirai amaçlı hava araçları için Z ve planörler için P harfi ile başlayan üçlü harf kombinasyonlarından seçilir. Belirtilen bu hava araçları için tahsis edilen harflerin dışında kalan diğer harfler genel hava aracı sınıfları için kullanılır. İstisnai durumlar Genel Müdürlükçe değerlendirilir. İnsansız hava araçları için tescil işareti I harfi ile başlayıp sıralı rakam ile devam eder. İnsansız hava araçları için ayrı bir sicil kaydı tutulur.
(6) Maksimum kalkış ağırlığı 750 kg ve altında olup üretici firma tarafından “Çok Hafif Hava Aracı” olarak tanımlanmamış hava araçlarına, isteğe bağlı olarak “U” harfi ile başlayan tescil işareti verilir.
(7) Tescil işaretinde, Uluslararası Sinyal Kodları Bölüm II’de kullanılan beş harfli kombinasyonlarla; PAN, TTT, SOS, ILF gibi acil durum sinyalleri ile karıştırılacak kombinasyonlar kullanılmaz.
(8) Sicilden terkin edilen hava araçlarına ait tescil işareti beş yıl süre ile tekrar kullandırılmaz.
(9) Sicile kayıtlı hava araçlarının tescil işareti değişikliği, bu madde hükümleri gerekliliklerinin karşılanması ve makul gerekçeler olması koşuluyla Genel Müdürlükçe değerlendirilir.
Milliyet ve tescil işaretlerinin yerleri
MADDE 7 – (1) Genel hava araçlarında, milliyet ve tescil işareti hava aracı üstüne boyanır veya benzer seviyede kalıcı olacak şekilde takılır. İşaretlerin her zaman temiz ve görülebilir nitelikte olması gerekir.
(2) Aşağıda sınıfları belirtilen hava araçlarında, açıklanan noktalara tescil işareti yerleştirilir:
a) Hava gemilerinde işaretler gövdede veya sabitleyici yüzeylerde olabilir. İşaretler gövdede olduğunda uzunlamasına gövdenin her iki tarafına ve simetri çizgisinde üst yüzeye de yerleştirilir. İşaretler sabitleyici yüzeydeyse yatay ve dikey sabitleyicilerde olur. Yatay sabitleyicilerdeki işaretler, üst yüzeyin sağ yarısına ve alt yüzeyin sol yarısına, harflerin ve numaraların üstleri hücum kenarına doğru olacak şekilde; dikey sabitleyicilerdeki işaretler, dipteki yarı sabitleyicinin iki tarafında harfler ve numaralar yatay olacak şekilde yerleştirilir.
b) Küresel balonlarda, tescil işareti her bir balon üzerine ikisi yanlarda en az bir panel büyüklüğünde; biri de üstte en az üç panel büyüklüğünde olacak şekilde, kolaylıkla okunacak renkte yazılır.
c) Küresel olmayan balonlarda, tescil işaretleri her iki tarafta da bulunur. Tescil işaretleri, balonun maksimum yatay kesitine yakın teçhizat bandının veya sepet bağlanma kablosunun bağlanma noktasının hemen üstüne yerleştirilir.
ç) Havadan hafif hava aracında, kenar işaretlerinin hem kenarlardan hem de yerden görülebilir olması gerekir.
d) İnsansız hava aracında, işaretler hava aracı kolayca tanımlanabilecek şekilde yerleştirilir.
(3) Havadan ağır hava araçlarında, tescil işareti aşağıda açıklanan kısımlara yerleştirilir:
a) Kanatlar: Havadan ağır hava araçlarında işaretlerin öncelikle kanat yapısının alt yüzeyinde olması gerekir. Kanadın alt yüzeyinin tamamı boyunca uzanmadıkça kanadın sol yarısının alt kısmında da söz konusu işaretlerin olması gerekir. İşaretler mümkün olduğunca kanatların ön ve arka kenarlarına eşit mesafede olur. Harflerin üstleri kanadın hücum kenarına doğru olacak şekilde yerleştirilir.
b) Gövde veya gövdeye eşdeğer yapı ve dikey kuyruk yüzeyleri: Havadan ağır hava araçlarında işaretler, gövdenin her iki tarafında, kanatlar ve kuyruk yüzeyi arasında veya dikey kuyruk yüzeylerinin üst yarılarında olur. Sadece tek bir dikey kuyruk yüzeyinde olduğunda her iki tarafta da bulunur. Birden fazla dikey kuyruk yüzeyinde olduğunda işaretlerin, dış yüzeylerin dışarı bakan kısımlarında olması gerekir.
c) Özel durumlar: Havadan ağır bir hava aracı (a) ve (b) bentlerinde belirtilen parçalara sahip değilse işaretler, hava aracının kolayca tanımlanabileceği şekilde yerleştirilir.
Milliyet ve tescil işaretlerinin ölçüleri
MADDE 8 – (1) Tescil işaretlerinde kullanılan harf ve numaraların eşit yükseklikte olması gerekir.
(2) Havadan hafif hava araçlarında birinci fıkrada istenilen ölçülere ilişkin esaslar şunlardır:
a) Havadan hafif hava araçlarında işaretler en az 50 santimetre yüksekliğinde olur.
b) Eğer havadan hafif bir hava aracı (a) bendinde belirtilen işaretleri taşıyacak büyüklükte parçalara sahip değilse tescil işareti, hava aracının kolaylıkla tanınabilmesini sağlayacak şekilde yazılır.
(3) Havadan ağır hava araçlarında birinci fıkrada istenilen ölçülere ilişkin esaslar şunlardır:
a) Kanatlar: Havadan ağır hava araçlarının kanatlarındaki işaretlerin yüksekliğinin en az 50 santimetre olması gerekir.
b) Gövde veya gövdeye eşdeğer yapı ve dikey kuyruk yüzeyleri: Havadan ağır hava araçlarının gövde ve dikey kuyruk yüzeylerindeki işaretlerin yüksekliğinin en az 30 santimetre olması gerekir.
c) Özel durumlar: Eğer havadan ağır bir hava aracı (a) ve (b) bentlerinde belirtilen işaretleri taşıyacak büyüklükte parçalara sahip değilse işaretlerin ölçülerinin, hava aracının tanınabilmesini sağlayacak şekilde ve sahip olduğu parça ebatlarına uygun ölçülerde olması gerekir.
Milliyet ve tescil işaretlerinin nitelikleri
MADDE 9 – (1) Harflerin Roma harfi tipinde, süslemesiz ve büyük harf olması ve numaraların süslemesiz normal rakamlar olması gerekir.
(2) I harfi ve 1 sayısı hariç olmak üzere; her bir harfin genişliğinin ve kısa çizgi (-) işaretinin uzunluğunun, harflerin boyunun üçte ikisi kadar olması gerekir.
(3) Harfler ve çizgiler düz çizgilerden oluşur ve arka fonla kontrast oluşturacak bir renkte olur. Çizginin kalınlığının harfin yüksekliğinin altıda biri olması gerekir.
(4) Her bir harf, takip ettiği veya önüne geldiği harften, harf genişliğinin dörtte birinden az olamayacak kadar bir mesafede yer alır. Kısa çizgi (-) de bu amaçla bir karakter olarak değerlendirilir.
(5) Gövde üzerinde hava aracı standartlarına uygun olarak hazırlanmış Türk Bayrağı resmi bulunur.
Milliyet ve tescil işaretlerinin tescili
MADDE 10 – (1) Tescil belgesi düzenlenmiş olan her bir hava aracının güncel bilgi ve belgeleri Genel Müdürlük tarafından tutulan hava aracı siciline kaydedilir.
Tescil sertifikası
MADDE 11 – (1) Genel Müdürlük tarafından, Ek-2’de yer alan tablodaki bilgileri içeren hava aracı tescil sertifikası düzenlenir.
(2) Tescil sertifikasındaki bilgilerin İngilizce karşılığı da yazılır.
(3) Tescil sertifikasının hava aracında bulundurulması zorunludur.
Kimlik plakası
MADDE 12 – (1) Her hava aracında kimlik plakası bulunması zorunludur. Plakanın, yanmaz metalden veya diğer uygun fiziksel özelliklere sahip yanmaz materyalden yapılmış olması gerekir.
(2) Kimlik plakası, hava aracında ana giriş yakınında kolay görünür bir yerde bulunur.
(3) Kimlik plakasının, insansız hava araçlarında ana giriş veya bölmeye yakın bir pozisyonda ya da ana giriş veya bölme yoksa hava aracının dış kısmında takılı olması gerekir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Mevcut hava araçlarının yeni şartlara uyumu
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce tescil işareti verilmiş hava araçlarının, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç altı ay içerisinde gerekli tüm şartları karşılar duruma getirilmesi zorunludur.
Tescil işareti başlangıç harflerine uygun olmayan hava araçları
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Genel Müdürlük değerlendirmesi dışında olup 6 ncı maddenin beşinci fıkrasında belirtilen tescil işareti başlangıç harflerine uygun olmayan hava araçları için hava aracı sahibi tarafından başvuru yapılması durumunda, gerekliliğe uygun şekilde tescil işareti düzenlenir.
Yürürlük
MADDE 13 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 14 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sivil Havacılık Genel Müdürü yürütür.
