Yaşlanmada en çok görülen semptomlardan biri, yaşlı hücrelerin zamanla birikerek bölünmeyi durdurmasıdır. Japonya’dan bilim insanlarının yaptığı yeni araştırmada, yaşlanan(senescent) hücreleri temizleyen bir gençlik aşısı geliştirdi. Farelerde başarıyla denenen aşı yaşlı hücrelere immün sistemi uyaran spesifik özel bir protein içeriyor.
Normalde hücreler sonsuza kadar bölünmez. Zamanla çok fazla DNA hasarına uğrayan hücreler zamanla iflas bayrağını çeker ve immün sistem tarafından temizlenir. Öyle görünüyor ki, bu evrimsel savunma sistemi hücrelerin kanser olmasını engellemek için geliştirilmiştir.
Buna rağmen, immün hücrelerde zamanla yaşlanan hücreleri temizleme kabiliyetlerini yitirirler.
İşte bilim insanları bu fonksiyonlarını yitiren hücreleri temizleyen ve senolitikler adı verilen yeni bir ilaç sınıfı geliştiriyor. Bu ilaçlar ömrü uzatırken, daha sağlıklı olmamızı amaçlıyor.
Japon araştırmacıların çalışmasında ise sağlıklı hücrelere dokunmadan, yaşlanan hücreleri bulmak hedeflendi. Senescent hücrelerde gen ifadesi incelendi, atık hücrelerde yüksek miktarda GPNMB proteinine rastlandı. Ayrıca bu protein, yaşlı ateroskleroz(damar tıkanıklığı) hastalarında da yüksek çıkıyor.
Gençlik Aşısı Farelerde Ömrü Uzattı
Önce araştırmacılar GPNMB ortadan kaldırıldığında neler olacağını test etti. Öncelikle fareleri yüksek yağlı diyetle besleyerek, yaşlanmayı hızlandırdılar, sonra da genetik olarak GPNMB ifade eden hücreleri elediler. Tedavi edilen fareler, diğer farelere göre daha az metabolik anomaliler gösterirken, yaşlanma işaretleri de azaldı. Kontrol farelerine göre daha az ateroskleroz semptomu gösterdiler.
Fakat bu deney gösterdi ki insanlarda GPNMB’yi hücrelerden silmek , farelerde olduğu gibi kolay değil. Bu nedenle araştırmacılar peptit tabanlı bir aşı geliştirerek proteini hedeflemeyi düşündü. Böylece immün sistemi tetikleyerek ifade edilen hücreleri yok etmek mümkün olabilecekti. Sonra geliştirilen aşı, üç grupta denendi: yüksek yağla beslenen genç fareler, orta yaşlı fareler , progeria hastalığıyla hızlı yaşlanan fareler.
Üç grupta da iyileşme gözlendi. Yüksek yağla beslenen farelerde , aşısız farelere göre daha iyi metabolik fonksiyon gözlendi. 50 haftalıkken aşılanan orta yaşlı fareler,70 haftaya geldiğinde kontrol grubu farelerine göre çok daha aktif ve hızlı hareket ediyordu. Progeria hastalığı olan fareler ise aşısız farelere göre çok daha uzun bir ömre sahip oldu.
Elbette halen bu aşıyı insanlarda güvenle kullanmak için daha çok çalışma yapılması gerekiyor. Ayrıca araştırma ekibi, GPNMB’nin tek potansiyel hedef olmadığını belirtiyor.
Bu yeni araştırma senolitik ilaçlar açısından yeni bir sayfa açabilir.
