Bundan 31 yıl önce dünya bugüne kadar gördüğü belki de en büyük felaketi yaşadı. 26 Nisan 1986 tarihinde, bugün Ukrayna sınırları içerisinde bulunan Pripyat şehrinin 14.5 km. kuzeybatısındaki Çernobil Nükleer Santrali’nin 4 numaralı reaktöründe yapılan bir güvenlik testi sırasında yangın çıktı. Bir dizi patlama sonucu yangın büyüdü ve radyoaktif buhar atmosfere yükseldi.
Patlama ile ilk önce 2 reaktör çalışanı ve 29 itfaiyeci hayatını kaybederken binlerce kişi çevre şehirlerden tahliye edildi. Yayılan radyoaktif serpinti Ukrayna ve Belarus başta olmak üzere Türkiye, Rusya, ve Avrupa ülkelerinde çevre felaketine yol açtı. Zaman içerisinde bu ülkelerde yaşayan milyonlarca kişi tiroit lenf ve akciğer kanseri yoğun radyasyonun yol açtığı çeşitli hastalıklara yakalanarak hayatını kaybetti. Bu ülkelerde sakat doğum oranı 1986 sonrası gözle görülür bir şekilde arttı.
Kazanın maddi boyutu bugüne kadar tam olarak ölçülememiştir. Felaketin gerçekleştiği ilk anda kazanın maddi zararı 13 ila 15 milyon dolar olarak hesaplandı. Ancak Birleşmiş Milletlerin 2009’da yayımladığı rapora göre, felaketin Belarus ekonomisine yıllar içinde toplam 235 milyar dolarlık, Ukrayna ekonomisine de 200 milyar dolarlık bir etkisi oldu. Civar ülkelerde yaşayan 7 milyondan fazla kişi halen felaketin yol açtığı zararlardan dolayı yardım ya da sağlık hizmeti almakta. Ukrayna, her yıl bütçesinin yüzde 5’ine, Belarus ise yüzde 6’sına tekabül eden tutarı felaketin etkilerinden kurtulmak için harcıyor.
TÜRKİYE’NİN 5’TE 1’İ KADAR ALAN KULLANILAMAZ HALE GELDİ
Radyasyonun bitkilere daha fazla bulaşmasından ötürü felaketten en çok tarım sektörü etkilendi. Rusya, Ukrayna ve Belarus’da 784 bin 320 hektarlık tarım arazisi kullanılamaz duruma geldi. 694 bin 200 hektarlık ormanlık alan ise yasaklı bölge ilan edildi. Bölgede Türkiye’nin yaklaşık 5’te 1’i kadar bölge ağır Sezyum-137 kirliliği altında.
MADDİ HASAR 700 MİLYAR DOLAR
Güney Kaliforniya Üniversitesi Global Sağlık Direktörü Jonathan Samet ise Çernobil Nükleer Kazası’nın 10 milyon kişiyi etkilediğini ve 30 yıl boyunca yol açtığı maddi hasarın toplam 700 milyar dolardan fazla olduğunu ileri sürmüştür.
‘RADYASYONLU’ İDDİASINA KARŞI ESKİ BAKAN BİR BARDAK ÇAY İÇTİ
Felaketin Türkiye’ye etkisi tam olarak ölçülemedi. Buna karşın 1986 sonrası Marmara’da ve Karadeniz Bölgesi’nde kansere yakalanma oranının 3 kat arttığı saptandı. Ancak kanser vakalarındaki artış ile Çernobil arasında bir bağ resmi olarak kurulamadı. Felaket sonrası batılı ülkeler Türkiye’de üretilen Çay’da yoğun olarak radyasyon tespit ettiklerini duyurdu. Buna karşın eski Enerji Bakanı Cahit Aral, çayda bir tehlike olmadığını göstermek için basın mensuplarının karşısında bir bardak çay içti ve iddiaları “batı tezgahı” olarak nitelendirdi. Ancak batılı ülkeler tonlarca tarım ürünlerini Türkiye’ye iade etti.
MERSİN’E YAPILAN NÜKLEER SANTRAL
Türkiye’ni Mersin Akkuyu ve Sinop’a nükleer santral yapma kararını açıklaması, tartışmaları yeniden alevlendirdi. Akkuyu nükleer projesi için çalışmalar 2010 yılında Türkiye ve Rusya arasında imzalanan anlaşma çerçevesinde başladı. Projeyi Rus devlet nükleer enerji şirketi Rosatom yürütüyor. Rosatom’un aynı zamanda Çernobil’i de inşa eden şirket olması ve Akkuyu’dan geçen bir fay hattının deprem riski yaratması, tepkileri beraberinde getirdi. 1 Aralık 2014’te Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, Akkuyu NGS inşaat projesi ile ilgili ÇED Olumlu Kararı alındı. 14 Nisan 2015’te Akkuyu NGS İnşaat Projesi Deniz Hidroteknik Yapılarının temel atma töreni yapıldı.
Kaynak: Sözcü Gazetesi
