Saxo Bank’ın adını belki hiç duymadınız, ama bizim gibi “ortam ekonomistleri” için Noel Sezonunda hayatımızı renklendiren nadir çalışmalardan birine imza atar. Saxo Bank’ın beyin takımı her yıl Kasım ayında bir araya gelip Yeni Yıl tahminlerini belirler. Her şirket, ticari ve yatırım bankası bunu yapıyor elbette. Saxo’yu diğerlerinden ayıran, gerçeklerden kopmadan, ihtimal dahilinde, ama radarın çok ucunda kalan öneriler geliştirmek. Saxo bunlara “çılgın” ya da “çirkin” tahminler diyor.
Bu çalışmanın amacı koyun sürüsü gibi birbirlerinin kıçlarını koklayarak otlaklara üşüşen fon yöneticisi ve şirket CEO’larının beyinlerini biraz sarsıp, “kutunun dışında” düşünmeye zorlamak.
Tahminlerde Türkiye’nin adı geçmese dahi, bizim millet, iş insanı ve siyasetçilerin de biraz kelle silkelemesine ihtiyacı olacağı sezisiyle, sizin için Saxo’nun tahminlerini sadeleştirerek tercüme ettim.
Dünya, 2023 yılında Saxo’nun öngördüğü eziyetlere maruz kalmasın temennisiyle ilginize sunarım.
“Savaş ekonomisi teması”, önde gelen Danimarka Bankası Saxo Bank’ın 2023 için yıllık Çirkin Tahminler raporunu şekillendirdi.
Bankanın 2023’te gerçekleşmesi pek olası olmayan – ancak gerçekleşirse küresel finans piyasalarında şok dalgaları yaratacak – 10 olaydan oluşan listesi arasında Fransa cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un istifası, bir AB Silahlı Kuvvetlerinin kurulması, bir “UnBrexit” (AB’ye geri dönelim) referandumu yer alıyor. Altının ons fiyatı 3.000 dolara fırlıyor, Japon Yeni TCMB usulü “fixleniyor”.
“Bu yılki Çirkin Tahminler, pandemi öncesi dezenflasyon dinamiğine geri dönüşün imkansız olduğunu, çünkü dünyadaki her büyük gücün artık tüm cephelerde ulusal güvenliklerini desteklemek için çabaladığı küresel bir savaş ekonomisine girdiğimiz varsayımını yansıtıyor” diyen Saxo’nun yatırım komitesi başkanı Steen Jakobsen, “ister gerçek askeri anlamda, ister pandemi deneyimi ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle açığa çıkan derin tedarik zinciri, enerji ve hatta mali güvensizlikler nedeniyle olsun, artık devletler Savaş Ekonomisi planları yapıyor” iddiasında bulundu.
İşte Saxo Bank’ın 2023 için 10 sıra dışı tahmini:
Milyarderler enerji yatırımı için trilyon dolarlık konsorsiyum kuruyor
2023’te, büyük teknoloji şirketlerinin sahipleri ve diğer teknoloji düşkünü milyarderler, iklim değişikliğiyle hakkıyla mücadele etmek için gerekli enerji altyapısının geliştirilmesinde ilerleme olmaması nedeniyle sabırsızlanacaklar. Bir araya gelerek, yeşil enerji çözümlerine yatırım yapmak için bir trilyon dolardan fazla para toplamak amacıyla Üçüncü Taş kod adlı bir konsorsiyum oluştururlar.
Saxo ne diyor: “İlk atom bombasını geliştiren orijinal Manhattan Projesinden bu yana en büyük araştırma ve geliştirme çalışması.”
Piyasa etkisi: Üçüncü Taş konsorsiyumu ile ortak olan ve vizyonunu gerçekleştirmesine yardımcı olabilecek şirketler, çok karamsar geçmesi beklenen 2023’ün yatırım ortamında değer kazanır.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron istifa etti
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve müttefikleri, Haziran 2022 milletvekili seçimlerinin ardından Parlamentodaki çoğunluğu kaybettikten sonra, önümüzdeki dört yıl boyunca topal bir ördek olacağını ve taahhüt ettiği emeklilik reformunu geçiremeyeceğini anlıyor. Bu nedenle, 2023’ün başlarında istifa etmeye ve siyasetten emekli olmaya karar verir.
Saxo ne diyor: “Macron’un istifası, aşırı sağcı siyasetçi Marine Le Pen’e Elysee Sarayı’nın kapılarını açıyor, böylece Fransa’da ve ötesinde bir şaşkınlık dalgasına neden oluyor. AB projesine ve onun sallantıda olan kurumsal yapısına en çetin varoluşsal meydan okuma başlıyor.
Piyasa etkisi: Euro’da bir yalpalamaya neden olur, ancak sonunda kriz kaygısı yeni bir lider önderliğinde daha geniş bir anti-popülist koalisyonu canlandırır. Fransız devlet tahvili getirileri Alman Bunds düzeyine geriler.
Altın fiyatı 3 bin dolara fırladı
2023’te altın, zorlu bir 2022’nin ardından nihayet portföylerde hak ettiği yeri bulacak. 2023’te, dünyanın en “halis” para birimi üç rüzgardan büyük destek alacak.
Birincisi, kendi kendine yeterliliği öne çıkaran ve yabancı para döviz rezervlerini en aza indirmeyi hedefleyen Merkez Bankaları savaş ekonomisi zihniyetinin etkisi altında altını tercih ederek.
İkincisi, enerji kaynakları, yeşil enerjiye geçiş ve tedarik zincirlerinin güvenceye alınması dahil olmak üzere yeni ulusal güvenlik önceliklerine yapılan büyük yatırım (Valla, bunu altına katkısını ben de anlamadım). Üçüncüsü, dünya ekonomisinde ılımlı bir durgunluk başlarken, politika yapıcılar ve fonlar borç (tahvil ve kredi) piyasalarında bir krizden kaçınmak için harekete geçtikçe artan küresel talep.
Altın, 2.075$’a yakın çift zirveyi yarıp geçiyor ve gelecek yıl en az 3.000$’a fırlıyor.
Saxo ne diyor: “2023, piyasanın enflasyonun öngörülebilir bir gelecekte yüksek seviyede kalacağını nihayet keşfettiği yıl.”
Piyasa etkisi: Spot altın ons başına 3.000 doların üzerine çıktı ve VanEck Junior Gold Miners endeksi dört katına çıktı.
AB Silahlı Kuvvetlerinin Oluşturulması
Tüm AB üyeleri, dramatik bir hamleyle, 10 trilyon € ile finanse edilecek, geniş bütçeye sahip ve hızlı konuşlandırılabilir kara, deniz, hava ve uzayda operasyon yapacak, 2028’de faaliyete geçecek AB Silahlı Kuvvetlerini kurmak için harekete geçti. 10,5 trilyon dolar harcama, 20 yıllık bütçedir, hatırlatayım.
Saxo Bank ne diyor: “2023’te, Avrupa’nın birliğin savunma zafiyetine çeki-düzen vermesi gerektiği her zamankinden daha net hale geliyor.
Piyasa etkisi: Önde gelen Avrupa savunma sanayi şirketleri, Stoxx600’den yüzde 25 daha iyi performans gösteriyor. Bir dizi Avrupa savunma yatırım fonu oluşturuluyor ve dev kurumsal yatırımcıların ilgisini çekiyor.
Bir ülke 2030 yılına kadar tüm et üretimini yasaklamayı kabul etti
2023’te, en “inovatif” iklimle mücadele politikası yarışında öne geçmek isteyen en az bir ülke, 2025’ten başlayarak et ürünlerine artan ölçekte ağır vergiler uygulayacak. 2030 yılına kadar tamamen yerli üretim canlı hayvan kaynaklı et satışını yasaklayacak.
Saxo ne diyor: “İklim değişikliği konusunda bağlayıcı net sıfır emisyon hedeflerine sahip ülkeler, gıda sektöründe sera gazı salınımını yasal olarak düzenlemeye başlayacak.”
Piyasa etkisi: Geleneksel “ESG-lite” (Çevresel, sosyal ve küresel yönetişim standartları) yaklaşımı nedeniyle talep gören Tyson Gıda gibi hisse senetleri, sürdürülebilir ve hatta laboratuvarda yetiştirilen ete yatırım yapmaya başlayana kadar büyük düşüşler yaşıyor.
İngiltere ‘UnBrexit’ (AB’ye geri dönüş) referandumu düzenliyor
2023’te Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak ve Maliye Bakanı Jeremy Hunt’ın katı mali istikrar programı Birleşik Krallık’ı ezici bir durgunluğa sürüklerken, işsizliğin artması ve bütçe açıklarının yükselmesiyle Muhafazakar Parti’nin (Tory’ler) anket puanlarını duyulmamış düşük seviyelere çekmeyi başardı.
Sonuçta, Sunak pes eder ve seçim çağrısı yapar. İşçi Partisi hükümeti üçüncü çeyrekte iktidara gelir ve 1 Kasım 2023 için bir “UnBrexit” referandumu sözü verir. ReJoin (Yeniden Katıl) oylamayı kazanır.
Saxo ne diyor: “Göya arzı teşvik edici vergi indirimleri ve enerji için talebi artıran sübvansiyonlar, bir ülkenin tahvil ve döviz piyasaları için zehirli bir kokteyldir.”
Piyasa etkisi: 2023’ün başlarındaki zayıf performansın ardından İngiliz sterlini, Londra finansal hizmetler sektöründe beklenen genişlemeyle Euro karşısında yüzde 10 ve İsviçre frangı karşısında yüzde 15 değer kazandı.
Enflasyonu sınırlamak için yaygın fiyat kontrolleri getirildi
Küreselleşme tersine işlemeye devam ettiği sürece enflasyon kontrol edilmesi güç bir problem olmaya devam edecek. 2023’te, ülkeden ülkeye yayılan fiyat ve hatta ücret kontrolleri – belki de İngiltere’nin 1960’ların uygulamaya koyduğu Ulusal Fiyat ve Gelir Kurulu gibi bir şey – Birleşik Krallık ve ABD’de kurulacak.
Saxo ne diyor: “Bir savaş ekonomisinde, fiyat baskıları istikrarı tehdit ettiği sürece hükümetin serbest piyasaya müdahalesi acımasızca genişleyecektir.”
Piyasa etkisi: Piyasalarda işlem yapmak giderek zorlaştıkça altına olan talep artıyor.
OPEC+, Çin ve Hindistan IMF’den çekildi
Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen bir konferansta Opec+ ülkeleri, Çin, Hindistan, Brezilya, Pakistan, Orta Asya ülkeleri ve onlarca Afrika Birliği ülkesinden liderler, yeni bir para birimi ve bundan oluşan MB rezervlerine dayalı uluslararası bir takas birliği (ICU) kurmak için bir araya geliyor. Yeni para birimini adı da Bancor (para birimi kodu KEY-ANAHTAR) olacak.
ANAHTAR, uluslararası işlemlerde bir muhasebe birimi ve rezerv varlık olarak kullanıma girer. Yeni oluşturulan para birliğinin (ICU) üyesi ülkeleri Uluslararası Para Fonu’ndan çekiliyor.
Saxo ne diyor: “Beyaz Saray tarafından ABD dolarının sürekli silah olarak kullanılmasına isyan eden tarafsız ülkeler, bir takas birliği ve yeni bir rezerv varlık olan Bancor’a dönerek ABD dolarını ve IMF’yi terk etmek üzere harekete geçiyor.”
Piyasa etkisi: Bir çok ülkenin merkez bankası ABD doları rezervlerini büyük ölçüde azalttı, ABD Hazine tahvili getirileri yükseldi ve ABD doları, yeni döviz birimi karşısında yüzde 25 düştü.
Japonya, finansal sistemini istikrara kavuşturmak için USD-JPY’yi sabitledi
USD-JPY paritesi 160 ve 170’e yükselir. Yükselen enflasyona karşı halk tepkisi tavana ulaşırken, Japonya Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı krizin çözümü için cesur adımlar gerektiğini biliyor.
İlk olarak, Japon yenini USD’ye karşı 200 değerine sabitlerler. Bunun Japon mali sisteminin yeniden yapılanması için süresiz geçici bir eylem olacağını duyurdular.
Saxo ne diyor: “Japonya’nın gerçek GSYİH’sı [gayri safi yurtiçi hasıla] yüzde 8 düşüyor, ancak mali sistemin istikrara kavuşması ülkeyi yeniden büyüme yoluna sokuyor.”
Piyasa etkisi: USD-JPY 200’e kadar işlem görüyor, ancak yıl sonuna kadar dolar yeniden düşme trendine girer.
Vergi cenneti yasağı “private capital” sektörünü öldürür
(Private Capital: Şirketlere halk arz olmaksızın sermaye ve borç sağlayan ve denetleyici kurulların yetki alanı dışında kalan sermaye piyasası işlemleri yapan varlık yönetim şirketleri).
2023’te Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü, OECD dünyanın en büyük vergi cennetlerine tam bir yasak getiriyor.
AB’nin vergi cenneti yasağına katılması, private capital ve risk sermayesi sektörlerini sarsarak bu ekosistemin büyük bir kısmını felç etti. Bu sektörlerde faaliyet gösteren halka açık varlık yönetimi şirketlerinin hisse senetleri yüzde 50 değer yitirdi.
Saxo ne diyor: “2023’te savaş ekonomisi zihniyeti daha da derinleştikçe, ulusal güvenlik perspektifleri giderek finans politikalarına yol gösteriyor. Temiz enerjiye geçiş ve savunma harcamaları, yeniden yapılanma ve yatırımlar pahalı olduğundan, hükümetler mevcut tüm potansiyel vergi gelir kaynaklarının üstüne gider ve ilk olarak vergi cennetlerinde depolanan servetlerin peşine düşer.
