7338 Sayılı “Vergi Usul Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 26.10.2021 tarihli ve 31.639 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştı.
Bu kanun ile vergi incelemeleri, esas itibarıyla incelemeye tabi olanın işyerinde yapılır düzenlemesi değiştirilerek vergi incelemelerinin inceleme elemanının dairesinde uzaktan yapılabilmesine imkan sağlanmıştı.
Yine vergi incelemelerine, mükellef ile birlikte imzalanan incelemeye başlama tutanağı düzenlenerek başlanılması hükmü değiştirilerek, incelemeye tutanak düzenlenerek başlanılmaması ,bunun yerine mükellefe yapılacak “yazılı bildirim” ile incelemeye başlanacağı düzenlemesi yapılmıştı.
Bu iki değişikliğin yürürlük tarihi 1/7/2022 tarihi olarak belirlenmişti.
YÜRÜRLÜKTEN ÖNCE YÖNETMELİK YAYIMLANDI
7338 sayılı kanunun vergi inceleme süreçlerinde değişiklik yapan iki maddesinin yürürlüğe gireceği 1/7/2022 tarihinden önce, 28 Haziran 2022 tarihli ve 31.880 Sayılı Resmi Gazete’de “Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayımlandı.
Yönetmeliğin 9’uncu maddesinde yapılan değişiklik ile;
– Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, inceleme görevinin verilmesinden itibaren en geç 15 gün içinde vergi incelemesine başlamak zorunda.
– Vergi incelemesine, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından düzenlenecek “İncelemeye Başlama Bildirimi” ile başlanacak.
– İncelemeye başlama tarihi, incelemeye başlama bildiriminin düzenlendiği tarih olarak kabul edilecek.
İncelemeye başlama tutanağı uygulamasının yerine 1/7/2022 tarihinden itibaren düzenlenecek incelemeye başlama bildiriminde; inceleme yapılanın kimlik bilgileri, unvanı adresi, incelemenin tam veya sınırlı olup olmadığı, incelenmeye alınma gerekçesi, incelemenin konusu, dönemi, inceleme yapılan vergi türü, bildirimin düzenleme tarihi ve vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların imzası ile mükelleflerin inceleme ile ilgili hak ve yükümlülüklerine de yer verilecektir.
Yönetmeliğin 13’üncü maddesinde yapılan değişikliğe ile;
1- Vergi incelemeleri esas itibarıyla dairede yapılacak.
2- İncelemeye tabi olanın defter ve belgelerini ibraz etmesi kendisinden yazılı olarak istenecek.
3- İncelemenin dairede yapılması, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından incelemeye tabi olanın işyerinde tespit yapılmasına ve çalışmalarda bulunmasına engel değil.
4- Mükellef ve vergi sorumlusunun yazılı olarak talepte bulunması ve işyerinin müsait olduğunun tespit edilmesi halinde, inceleme iş yerinde de yapılabilecek.
Yönetmeliğin 16’ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yapılan değişiklik uyarınca, incelemenin dairede yapıldığı durumlarda, nezdinde inceleme yapılanın işyeri adresi, işyeri adresinin bulunmaması halinde ikametgâh adresi ile vergi incelemesi yapmaya yetkili olanın çalışma yerinin aynı ilde bulunmaması halinde tutanaklar, nezdinde inceleme yapılanın işyeri adresi, işyeri adresinin bulunmaması halinde ikametgâh adresinin bulunduğu ildeki dairede imza edilecektir. Nezdinde inceleme yapılanın talep etmesi halinde tutanaklar vergi incelemesi yapmaya yetkili olanın sürekli çalışma yerindeki dairede de imzalanabilecektir.
DEĞİŞİKLİKLERE NEDEN GEREK DUYULDU?
6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 01/01/2011 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan, vergi incelemesi müessesine yönelik olumlu değişikliklerin ve mükelleflere tanınan hakların 12 yılın sonunda tekrar sınırlandırılma sürecine girdiğini söyleyebilirim.
Vergi incelemesinde amaç gerçeği tespit etmek olduğuna göre, mükellefin işyerinde vergi incelemesi yapılmasından neden kaçınılıyor? İncelenen şirketin üretim sürecini, ortaya çıkan fireleri, çalışanlarını, şirket yöneticilerini tanımak, defterlerde görülen rakamların nasıl ortaya çıktığını yerinde görmek, kafanızda canlandırmaya çalışmaktan daha doğru değil mi?
İncelemeye başlama tutanağı yerine incelemeye başlama bildirimi uygulamasına dönerek, inceleme elemanlarının mükellef ile incelemenin başında bir araya gelmelerine neden engel olunmaktadır?
Vergi incelemesi, sadece vergi salıp ceza kesmek değildir. Rehberlik ve eğiticilik yönü ihmal edilemez. Vergi inceleme elemanı ofisinde oturacak önüne defter ve belgeler gelecek, faaliyet konusuna, faaliyetin işleyişine tam hakim olunmadan rapor tanzim edilecek. Vergi mükellefi potansiyel suçlu değildir. Vergi kanunlarına aykırı işlemler var ise raporunuzu yazarsınız bunu engelleyen bir durum zaten yok.
Son zamanlarda mükellef İstanbul’da vergi inceleme elemanlarının Ankara’da çalıştığı bir çok örnek yaşadık. İstanbul’da bu incelemeleri yapacak kapasitede vergi inceleme elemanı yok mu? Mükelleflerin bizi bitirmek için Ankara’da özel ekip kurulmuş algısını nasıl kıracaksınız?
Mükellef hakları bildirgesini vergi dairelerine çerçeveletip asmakla mükellef haklarına saygılı olunmuyor. Uygulamada bir çok mükellef hakkının kağıt üstünde kaldığını görüyoruz. Vergi incelemelerinde, incelemelerin çok uzun süre devam etmesini engellemek için kanun ile belirlenmiş süreler var, bu sürelere bile uyulmuyor. Tarhiyatı yargıya taşıdığınızda sürelere uyulmadığını da iddia ediyorsunuz. Yargı idarenin iç işlemi deyip konuyu değerlendirmeye bile almıyor.
Mükellefin bırakın yemeğini yemek, çayını bile içmekten imtina eden denetim anlayışının 2000 yılı öncesinde kaldığını düşünürken bu anlayışın geri gelmesi üzücü.
Hiçbir inceleme elemanı mükellefin çayını, fabrikasında yemeğini yemiş olmaktan etkilenmez. Etkileneceğini düşünmek, vergi inceleme elemanlarını rencide eder.
Vergi inceleme elemanlarını çalışma ofislerine hapsederek, sektörel uzmanlaşmayı nasıl başaracaksınız? Yapılan değişikliklerden “robotik denetim modeli “hedeflendiğini söyleyebiliriz!
Kaynak: Sözcü Gazetesi-Nedim Türkmen
https://www.sozcu.com.tr/2022/yazarlar/nedim-turkmen/mukellef-haklarinda-eskiye-donus-7249669/
