Geçtiğimiz hafta 2022 yılı enflasyon rakamı belli oldu.
Bu rakam aynı zamanda kira artışlarını genellikle Ocak ayında yapan ev sahibi ve kiracılarını da ilgilendiriyor.
Elbette her aya göre belirlenen artış rakamlarını yazıya dökemeyiz ama hem genel bir bilgi vermek hem de en azından sene başındaki durumu kayıt altına alalım.
KONUT KİRALARI
Bütün Türkiye’de olduğu gibi, İnebolu’da da zincirleme şekilde konut kira artışları yaşanıyor.
Aslında konut kiralarındaki artış oranı 01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren Yeni Borçlar Kanunu ile tanımlandı.
Bu kanunun 344. maddesine göre, yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak artış, bir önceki kira yılında Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) artış oranını geçmeyecek şekilde belirlenmek zorunda.
Bu kural bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanacak. Eğer taraflar arasında bunun aksine bir sözleşme var ise bile, beşinci yıldan sonra (yeni bir sözleşme yapılsa dahi) TÜFE’ye uyulacak.
TÜFE uygulamasında da bir kesim önceki yılın aynı ayına göre değişim oranını dikkate alırken, diğer bir kesim ise 12 aylık ortalamayı baz alıyor.
Ancak bütün bu kara düzen uygulamalara da gerek yok. Kanun maddesi gayet açık ve net. Artış, TÜFE’nin 12 aylık ortalamasını aşmayacak şekilde yapılmalı.
Fakat biliyorsunuz 2023 yılının en azından ilk 6 ayı için istisnai bir durum var.
11 Haziran 2022 tarih ve 31863 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7409 Sayılı Avukatlık Kanunu ile Türk Borçlar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun‘un 4. maddesi ile 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa eklenen geçici madde;
“Konut kiraları bakımından bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih ilâ 1/7/2023 (bu tarih dâhil) tarihleri arasında yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmalar, bir önceki kira yılına ait kira bedelinin yüzde yirmi beşini geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bir önceki kira yılının tüketici fiyat endeksindeki oniki aylık ortalamalara göre değişim oranının yüzde yirmi beşin altında kalması halinde değişim oranı geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır. Bu oranları geçecek şekilde yapılan sözleşmeler, fazla miktar yönünden geçersizdir. Bu fıkra hükmü, 344 üncü maddenin ikinci fıkrası uyarınca hâkim tarafından verilecek kararlar bakımından da uygulanır.”
diyor.
Yani bu yılki kira artışınız, enflasyon rakamlarının yüksekliği de düşünülürse, aslında % 25’ten fazla olamaz.
Bilmem uygulayan var mı?
Belki uygulayan olmaz da “uygulatan” çıkıverir.
İŞYERİ KİRALARI
1 Temmuz 2020 tarihine kadar işyeri kiralarında durum biraz daha farklıydı, çünkü ilgili maddenin hükümleri bu tarihe kadar (yaklaşık 8 yıl) beklemedeydi.
Ancak bu tarih geride kaldı. Dolayısıyla işyeri kiralarında da TÜFE’nin 12 aylık ortalamasının üzerinde bir artış yapılamaz. Bunun aksine her ne yazılı olursa olsun.
TÜFE-ÜFE ortalaması, ÜFE’nin şusu busu, TÜFE’yle ÜFE’nin toplamının ortadan ikiye bölünmesi, onun da karekökünün alınması, hepsi hikâye.
Ancak konut kiralarındaki gibi % 25’lik bir sınırlandırma da söz konusu değil.
2023 KİRA ARTIŞ ORANI
Eğer sözleşmeniz Ocak ayı başlangıçlı ise, bu oran geçtiğimiz hafta açıklandı.
Buna göre işyeri kiralarında Ocak ayı başlangıçlı sözleşmeler için belirlenen oran % 72,31.
Bu oran konut kiralarında da aynı ama konut kiralarında % 25’lik sınırlandırma olduğu için yasal kira artış oranı da % 25.
DON LASTİĞİ
İşyeri kira artış oranı uzunca bir süredir rastlanmadık düzeyde yüksek.
Kira artışı demek stopaj yükünün de artışı demek.
Bu da bir süredir yok olan farklı rakamlardan düzenlenen kira sözleşmelerinin yeniden hortlaması demek.
Yapacak bir şey yok.
Daha önce de dediğimiz gibi ortalık sağın solun gazına gelip de malınızın satış fiyatlarını indirmeye kalkılacak durumda değil.
Bilhassa işyeri kira olanlar için.
Ama uçuyorsanız, kaçıyorsanız ya da Ay’a merdiven dayıyorsanız da sizin bileceğiniz iş tabii.
Nasıl olsa matematik size don lastiği sayılır.
