Tıp dergisi Lancet’te yayımlanan bir araştırmaya göre dünyada bir milyardan fazla kişi obez ve 2022 verilerine göre bu kişilerin yaklaşık 880 milyonunu yetişkinler ve 159 milyonunu ise çocuklar oluşturuyor. Çocuklarda ve ergenlerde obezite oranı 1990’dan bu yana dört katına çıktı.
Ada ülkeleri Tonga ve Amerikan Samoası, obez kadın oranının en yüksek olduğu yerler. Amerikan Samoası ve yine bir ada ülkesi olan Nauru ise obez erkeklerin en yüksek olduğu yer.
200 ülke arasında Türkiye obezite oranları açısından kadınlarda 42’inci; erkeklerde 60’ıncı sırada.
Uluslararası bilim insanları ekibi, obeziteyle acil mücadelede kapsamlı değişikliklere ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.
Obezite, kalp hastalığı, Tip 2 diyabet ve bazı kanserler dahil birçok ciddi sağlık sorununun oluşma riskini artırabilir.
Araştırmacılar, küresel obezite oranlarını (yaş farklılıkları hesaba katıldıktan sonra obez olarak sınıflandırılan nüfusun yüzdesi) sıralarken şu verilere ulaştı:
- ABD erkeklerde 10., kadınlarda ise 36. sırada
- Hindistan’da oranlar düşük, kadınlarda sondan 19., erkeklerde ise sondan 21. sırada yer alıyor
- Çin ise kadınlarda sondan 11., erkeklerde ise sondan 52. sırada
Dünya Sağlık Örgütü ile iş birliği yapan 1500’den fazla araştırmacı, 1990-2022 yılları arasında 5 yaş ve üzeri yaklaşık 220 milyon kişinin boy ve kilo ölçümlerini analiz etti.
Araştırmacılar, vücut ağırlığının boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle hesaplanan vücut kitle indeksinden faydalandı.
Bunun vücut yağının oranına ilişkin kesin bir ölçüm olmadığını kabul edip, bazı ülkelerin diğerlerinden daha iyi verilere sahip olduğunu söyleseler de, vücut kitle indeksinin en yaygın kullanılan ölçüm olduğunu ve küresel analizi mümkün kıldığını söylüyorlar.
BBC’ye konuşan Imperial College London’dan kıdemli araştırmacı Profesör Majid Ezzati, “Bu ada ülkelerinin çoğunda sorun sağlıklı gıda yerine sağlıksız gıdanın bulunması” dedi ve ekledi:
“Bazı durumlarda sağlıksız gıdaları teşvik eden pazarlama kampanyaları sorun olurken, daha sağlıklı gıdaların maliyetli olması ve bulunabilirliği de sorun yaratabiliyor.”
Yıllardır küresel verileri inceleyen Ezzati, pek çok ülkenin artık obezite kriziyle karşı karşıya olduğunu, insanların düşük kilolu olmasının endişe yarattığı yerlerin sayısının azaldığı bir tabloda, bu kadar hızlı değişime şaşırdığını söylüyor.
‘Çocuklar ve ergenlerde obezite oranı 4 katına çıktı’
1990-2022 yıllarını kapsayan araştırma, çocuklar ve ergenler arasında obezite oranının 4 katına çıktığını ortaya koydu. Yetişkinlerde ise bu oran kadınlarda 2, erkeklerde ise neredeyse 3 katına çıktı.
Aynı zamanda, düşük kilolu olarak sınıflandırılan yetişkinlerin oranı %50 azaldı ancak araştırmacılar bunun özellikle yoksul ülkelerde hala acil bir sorun olmaya devam ettiğini vurguluyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Bu yeni çalışma, obeziteyi küçük yaşlardan yetişkinliğe kadar beslenme, fiziksel aktivite ve yeterli bakım yoluyla önlemenin ve yönetmenin önemini vurguluyor” dedi.
Ghebreyesus ayrıca bunun hükümetlere ve topluluklara sorumluluk yüklediğini ve “ürünlerinin sağlık üzerindeki etkilerinden sorumlu tutulması gereken özel sektörün işbirliğinin gerektiğini” ekledi.
‘Küresel sorunlar kötü beslenmeyi artırabilir’
Araştırmanın yazarlarından, Madras Diyabet Araştırma Vakfı’ndan Doktor Guha Pradeepa da küresel sorunların kötü beslenmeyi artırma riski taşıdığını söylüyor:
“İklim değişikliği, Covid-19 salgınının neden olduğu aksaklıklar ve Ukrayna’daki savaş gibi sorunların etkisi, yoksulluğu ve besin açısından zengin gıdaların maliyetini artırarak, hem obeziteyi hem de düşük kilolu olma oranlarını kötüleştirme riski taşıyor.
“Bu, bazı ülkelerde ve hanelerde yetersiz beslenmeyle, diğerlerinde ise daha az sağlıklı gıda tüketmeyle sonuçlanacaktır.”
Türkiye ne durumda?
1990 yılını baz alan araştırmaya göre Türkiye’de 20 yaş ve üstü bireylerde obezite oranları 30 yıldan uzun süredir hem kadınlarda hem de erkeklerde artıyor.
Türkiye’de kadınlarda obezite görülme sıklığı 2022’de yüzde 42,6’ya yükseldi.
Erkeklerde ise aynı sürede yüzde 26,2’ye çıktı.
Türkiye obezite görülme sıklığı açısından kadınlarda 42’inci; erkeklerde 60’ıncı sırada.
1990 yılındaysa kadınlarda 22’nci ve erkeklerde 57’inci sıradaydı.
Kadınlarda düşük kiloluluk görülme sıklığı son on yılda durağan bir seyir izleyerek
2022’de yüzde 2,2 oldu. Türkiye dünya genelinde 1990’da 160’ıncı sıradayken 2022’de 157’inci sıraya yükseldi.
Düşük kiloluluk görülme sıklığı 2022’de erkeklerde düşüşe devam ederek yüzde 1,4 oldu. Türkiye dünya genelinde 1990’da 130’uncu sıradayken 2022’de 143’üncü sıraya geriledi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023’te yayımladığı verilere göre Türkiye’de 15 yaş ve üstü obez bireylerde obezite oranı 2022 yılında yüzde 20,2’ydi.
2022 yılında kadınların yüzde 23,6’sının obez ve yüzde 30,9’unun obez öncesi, erkeklerin ise yüzde 16,8’inin obez ve yüzde 40,4’ünün obez öncesi olduğu hesaplandı.
TÜİK’e göre düşük kilolu oranı 2022’de toplam yüzde 3,6 olarak gerçekleşti.
