Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) denetime tabi olan anonim şirketlerin ve şirketler topluğunun finansal tablolarının denetçi tarafından; Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan Uluslararası Denetim Standartları ile uyumlu Türkiye Denetim Standartları kapsamında denetleneceği düzenlemesi yapılmıştır.
Hangi şirketlerin bağımsız denetime tabi olacağına ilişkin ölçütler ilk kez 23 Ocak 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2012/4213 sayılı Karar ile belirlenmiş ve bu ölçütler 2014, 2015, 2016 ve 2018 yıllarında yeniden belirlenmişti.
En son 2018 yılında belirlenen ölçütler 5 yıldır güncellenmediği için; enflasyon nedeniyle yükselen ciro ve aktif büyüklükler nedeniyle, neredeyse bütün şirketleri bağımsız denetim kapsamına sokuyordu. Bağımsız denetim yaptırmanın şirketlere getireceği ilave maliyeti dikkate almazsak, bağımsız denetim yaptırmak şirketlerin yararına, onları geleceğe hazırlamak gibi oldukça önemli bir işlevi var.
Konunun bağımsız denetim yapılacak şirketler değil de, denetimi yapacak olan bağımsız denetim şirketleri ve bağımsız denetçileri ilgilendiren yönü daha büyük önem arz ediyor. Ölçütlerin güncellenmemesi halinde, denetime tabi olan şirketleri denetleyecek denetim gücü henüz yeterli değil. Bütün bu hususlar dikkate alınarak, bağımsız denetime tabi olma kriterleri 30.11.2022 tarih ve 6434 sayılı Karar ile 01.01.2023 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yeniden belirlendi.
GENEL ÖLÇÜTLER
Karar ile birlikte; aşağıdaki üç ölçütten en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki hesap döneminde aşan şirketler bağımsız denetime tabi olacaktır.
– Aktif toplamı 75 milyon Türk Lirası. (35 milyon ve üstü Türk Lirası idi.)
– Yıllık net satış hasılatı 150 milyon Türk Lirası. (70 milyon ve üstü Türk Lirası idi.)
– Çalışan sayısı 150 kişi. (175 ve üstü idi.)
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2021 yılı faaliyet raporuna göre; ülkemizde faal kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihi itibariyle 155.187’si anonim şirketlerden oluşmaktadır.
Kamu Gözetimi Kurumu verilerine göre; 30.11.2022 tarihi itibariyle KGK Sözleşme Bilgi Girişi Sistemi üzerinden toplam 9.924 sözleşme bildirimi gerçekleşmiştir. Bu sözleşmelerin 1.004 adedi ilgili mevzuatında yer alan özel hükümler uyarınca yaptırılan denetim kapsamında, 742 adedi herhangi bir mevzuata dayanmaksızın ihtiyari olarak yaptırılan denetim kapsamında ve 8.178 adedi ise bağımsız denetime tabi şirketlerin belirlenmesine dair karar uyarınca yaptırılan denetim sözleşmelerinden oluşmaktadır.
TTK’nun 397’nci maddesine göre; bağımsız denetime tabi olduğu halde bağımsız denetimden geçmemiş finansal tablolar ile Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu düzenlenmemiş hükmündedir.
Bu tabloların düzenlenmemiş sayılması, mali tabloların genel kurul tarafından incelenmesi, tartışılması ve ibrasının yapılmasına engel olur. Finansal tabloların düzenlenmemiş sayılması; bağımsız denetim yaptırmamış şirketlerin kâr dağıtamaması, sermaye artışı ve azaltımı yapamaması sonucunu doğurur. Bu şirketlere kredi veren finansman kuruluşlarından kredi almak mümkün olmaz. Ayrıca bu zorunluluğa uymayan şirket yönetim kurulu üyelerine adli para cezası uygulanır.
Bağımsız denetim yaptırmayan şirketlere bağlı oldukları ticaret sicil müdürlükleri tarafından bağımsız denetim yaptırması gerektiği halde yaptırmadığı yazıyla bildirilmektedir. Ticaret Sicil Müdürlüğü’nün yazısına rağmen denetim yaptırmayan şirketlerin genel kurulları tescil ve ilan edilmediği için; süresi biten imza sirkülerlerinin yenilenmesi mümkün olmayacak, şirketler organsız kalacak, şirketlere kayyum atanması ve tasfiyesi gündeme gelecektir.
Şirketlerin, Kamu Gözetimi Kurumu’nun hangi şirketin bağımsız denetime tabi olduğunu gösteren sisteminden sorgulama yaparak, bağımsız denetime tabi olup olmadıklarını görmeleri de mümkündür. Bu arada; 2022 hesap döneminde bağımsız denetime tabi olacak şirketler için 2018/11597 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda belirlenen eşik değerlerin geçerli olduğunu da hatırlatmak isterim.
