Bilim insanları, bin yıl önce Pueblo halkının deniz kabuklarını iletişim için kullandığını ve belki de yerleşim yerlerini buna göre inşa ettiklerini buldu.
MS 850 ila 1150 döneminde Pueblo kültürünün merkezi olan Chaco Kanyonu’ndaki kazılarda, çeşitli deniz salyangozlarının kabuğundan yapılan aletler daha önce bulunmuştu. Pueblo halkı, deniz kabuğu borusu denen bu aletleri ritüellerinde hâlâ kullanıyor.
Öte yandan ABD’nin New Mexico eyaletindeki bu bölgenin denize yaklaşık 1000 kilometre mesafede olması nedeniyle, bilim insanları deniz kabuklarının farklı bir görev görebileceğini düşündü.
Bu dönemdeki Chaco yerleşim yerleri “büyük evler” diye bilinen devasa kumtaşı yapıların yanı sıra bunları çevreleyen daha küçük evlerden meydana geliyordu. Antiquity adlı bilimsel dergide perşembe günü yayımlanan araştırmada büyük evlerden üflenen deniz kabuğu borusu sesinin ne kadar uzağa ulaştığı hesaplanarak üstlendikleri görev anlaşılmaya çalışıldı.
Sesin biçimi, rakım ve çevredeki diğer sesler gibi koşulları hesaba katarak 5 ayrı Chaco yerleşiminde bu hesaplamayı yapan dijital bir model oluşturuldu. Araştırmacılar, merkezdeki büyük evlerden deniz kabuğu borusu üflendiğinde, sesin bu yerleşim alanının neredeyse tamamına ulaştığını tespit etti.
Bilim insanları Chaco Kanyonu’ndaki toplulukların muhtemelen yerleşim yerlerini, liderlerin istediği zaman sadece deniz kabuğu kullanarak bütün halkla iletişim kurabileceği şekilde tasarladığı sonucuna vardı.
Araştırmacılar bu aletlerin dini törenler gibi toplumsal etkinlikleri başlatan sinyaller göndermek üzere kullanılmış olabileceğini düşünüyor. Makalenin başyazarı Ruth Van Dyke bulgular hakkında şöyle diyor:
“Ortaçağ’daki kilise çanının topluluğu ayine çağırmasından pek farklı değil.”
Chaco yerleşim yerlerinde sesin öneminin altını çizen Van Dyke, “Arkeolojik ve miras alanlarının yönetiminde, işitsel çevre de hesaba katılmalı” diyor.
Independent Türkçe, Heritage Daily, IFL Science, Antiquity
Derleyen: Büşra Ağaç
