Türk vergi sistemindeki bütün sorunları çözme iddiası ile başlayan çalışmalar sonucunda ortaya çıkan ve hayal kırıklığı yaratan vergi düzenlemelerini içeren 7524 sayılı Kanun 2/8/2024 tarihinde yayımlanmıştı. Bu Kanun’da Vergi Usul Kanunu’nun 352, 353, 355 ve mükerrer 355’inci maddelerinde yapılan değişikliklerle; kayıt dışı faaliyette bulunanlara kesilecek vergi ziyaı cezasının %50 artırımlı uygulanması, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının önemli ölçüde artırılması ve bazı fiillerin ceza kapsamına alınmasına yönelik düzenlemeler yapılmıştı. Kanun ile yapılmış düzenlemeler ile ilgili uygulamaya yön vermek üzere hazırlanan 571 sayılı ‘Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ 19 Ekim 2024 tarihli ve 32697 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
KAYIT DIŞI FAALİYETTE BULUNANLARA ARTIRIMLI CEZA
Vergi Usul Kanunu’nun 344. maddesinde yapılan değişiklikle; mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı faaliyetleri sonucu gelir elde eden ve bu faaliyetleri ile gelirlerini vergi idaresinin bilgisi dışında tutmak suretiyle vergi ziyaına neden olan mükelleflere kesilecek vergi ziyaı cezası, 7524 sayılı Kanun’un yayımı tarihi olan 2/8/2024 tarihinden itibaren %50 artırımlı uygulanmaya başlandı.
Sonraki dönemlerde vergi dairesinde kayıtlı olarak faaliyet gösteriliyor olsa bile, kayıt dışı faaliyette bulunulan dönemlere yönelik aynı vergi türü ve vergilendirme dönemine ilişkin sonraki bir tarihte yeni bir tarhiyat yapılması durumunda da aynı artırım hükmü devreye girecektir.
ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI DA KATMERLİ OLDU
7524 sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun özel usulsüzlük cezalarını düzenleyen 353’üncü maddesinde değişiklik yapılmış olup, söz konusu kanuna özel usulsüzlük cezalarının her bir tespit için artan tutarda uygulanmasını öngören (2) sayılı cetvel eklenmiştir.
Yeni düzenleme ile ticari belgelerin verilmemesi veya yanlış belgelerin düzenlenmesi durumunda hem alıcı hem de satıcı ağır cezalarla karşı karşıya kalacak. Bir takvim yılı içerisinde birden fazla tespit yapılması halinde, ceza tutarları aşamalı olarak artırılacak. Örneğin; fatura düzenlememede asgari ceza tutarı ilk tespitte 10.000 TL olacakken, ikinci tespitte bu tutar 20.000 TL, üçüncü tespitte 30.000 TL, dördüncü tespitte 40.000 TL, beşinci tespitte 50.000 TL ve altıncı tespitte 100.000 TL’ye kadar çıkacak.
Fatura, fiş gibi belgeleri almayan tüketiciler de cezai yaptırımlarla karşı karşıyalar. Alıcıların yani tüketicilerin bu cezadan muaf tutulması ve belge düzenleme yükümlülüğünü yerine getirmeyenlerin cezalandırılması için; satıcının fatura, fiş gibi belgeleri düzenlemediğini nihai tüketicinin 5 iş günü içerisinde vergi dairesine bildirmesi şart.
ÖKC fişi düzenlememe yönünden ilk tespit olması durumunda, mükellef adına düzenlenmeyen fatura adedi kadar 10.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir. ÖKC fişi düzenlememe yönünden ikinci tespit olması durumunda, bir adet ÖKC fişi için mükellef adına 3 kat 20.000 TL (60.000 TL) özel usulsüzlük cezası kesilecek.
ÖKC fişi almayan nihai tüketicilere de 5.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Bir nihai tüketici faturasız mal ve hizmet aldığını 5 iş günü içinde vergi dairesine bildirmez ise kendisine 5.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
YARGININ İŞ YÜKÜ ARTACAK
Mükellef veya vergi sorumlusu; ikmalen, resen veya idarece tarh edilen vergiyi veya vergi farkını ve vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının yarısını ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödeyeceğini bildirirse, kesilen cezanın yarısı indirim yolu ile silinmektedir. Ayrıca 2024 yılı için 23.000 TL’yi aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için indirim oranının %75 olarak uygulanacağını hatırlatmak isterim.
Vergi ziyaı cezası uygulanan mükellefler (213 sayılı Kanun’un 359’uncu maddesinde yazılı fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde, kesilen ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen ceza ve 370’inci maddesinin (b) fıkrası kapsamında kendilerine ön tespite ilişkin yazı tebliğ edilen mükelleflere mezkûr maddeye göre kesilen ceza hariç) ile kendilerine 2024 yılı için 23.000 TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezası kesilen mükellefler, vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde uzlaşma talep edebilirler.
7524 sayılı Kanun ile vergi cezaları 2.5 kattan 23 kata kadar artırıldı. Türkiye’de astronomik cezalar ile kayıt dışı ekonomiyi önlemek mümkün olsa idi; bu çözüm herkesin aklına gelebilir ve uygulanırdı. Böylece haksız rekabete, vergi kayıp ve kaçağına dur demiş olurduk. Ülkemizde “kayıt dışı ekonomiye dayalı bir büyüme modeli” uygulandığı ve herkes bu durumdan memnun olduğu için; kayıt dışılığı önlemek o kadar kolay değil. Türkiye’nin en ünlü işletmelerinde herkesin gözünün önünde kayıt dışı pos cihazları tespit edilen bir dönemde, sadece cezaları artırarak sonuç alınamaz. Cezaları kesersiniz ama tahsil edemezsiniz. Büyük çoğunluğu Vergi Mahkemeleri’nde davaya konu edilir ve yargının iş yükü artar. Ayrıca bu düzenlemeler ile ilgili nihai tüketicileri bilgilendirmeye yönelik birçok tanıtım faaliyeti yapmak şart.
Ülkemizde gelirin tanımını değiştirip, parayı takip eden bir sistem kurmadıkça daha çok ceza artırırız…
