Fransa Bilişsel Bilimler Enstitüsü’nden Mathieu Malherbe ve meslektaşları tarafından yapılan bir araştırmaya göre, şempanzeler yetişkinlik döneminde de öğrenmeye ve becerilerini geliştirmeye devam ediyor. Bu, karmaşık ve çeşitli alet kullanımının evrimi için gerekli olabilecek bir kapasiteye işaret ediyor olabilir.
İnsanlar, tüm yaşamları boyunca öğrenme serüvenini devam ettirme kapasitesine sahip. Bu yeteneğin, insan bilişinin ve kültürünün evriminde önemli bir faktör olan, insanların aletleri kullanırken ortaya koydukları olağanüstü esneklikten sorumlu olduğu varsayılıyor.
Bu çalışmada Malherbe ve meslektaşları, şempanzelerin yaşlandıkça alet tekniklerini nasıl geliştirdiklerini inceleyerek şempanzelerin bu özelliğe ortak olarak sahip olup olmadıklarını araştırdılar. Yazarlar, Fildişi Sahili’ndeki Taï Milli Parkı’nda birkaç yıl boyunca çekilen ve bir araya getirilen video kayıtları aracılığıyla, yiyecekleri çubuklar aracılığıyla alan çeşitli yaşlardaki 70 vahşi şempanzeyi gözlemlediler.
Yaşlandıkça şempanzeler, çubukları tutmak için uygun parmak ile tutuş kontrolünü sağlama konusunda daha becerikli hale geliyorlardı. Bu motor beceriler altı yaşına gelindiğinde tamamen işlevsel hale geliyordu, ancak şempanzeler tekniklerini yetişkinlik döneminde de geliştirmeye devam etti.
Ulaşılması zor yerlerden böcekleri çıkarmak için sopa kullanmak veya farklı durumlara uyum sağlayacak şekilde kavrama şeklini ayarlamak gibi bazı ileri beceriler, 15 yaşına kadar tam olarak gelişmemişti. Bu durum, bu becerilerin yalnızca fiziksel gelişim ile ilişkili olmadığını, ama aynı zamanda yetişkinlikte de devam eden yeni teknolojik becerilere yönelik öğrenme kapasitesi ile ilişkili olduğunu gösteriyor.
Öğrenme kapasitesinin yetişkinlik dönemini de kapsayacak şekilde korunması, alet kullanan türler için faydalı bir özellik gibi görünüyor. Bu, insanların olduğu kadar şempanzelerin de evrimine dair önemli bir içgörü niteliğinde.
Yazarlar, şempanzelerin öğrenme sürecinin, muhakeme ve hafızanın rolü veya akranlardan alınan yönergelerle karşılaştırıldığında deneyimin göreceli önemi gibi ayrıntılarını anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.
Araştırmacılar, “Vahşi şempanzelerde alet kullanmayı öğrenme becerisinin içerdiği karmaşık durum yetişkinlik döneminde de devam ediyor. Bu model, hominidlerde bulunan büyük beyinlerin, yaşamın ilk yirmi yılı boyunca öğrenme sürecinin sürekliliğini sağladığı fikrini destekliyor.” diyorlar.
Public Library of Science. 7 Mayıs 2024.
Makale: Malherbe, M., Samuni, L., Ebel, S. J., Kopp, K. S., Crockford, C., & Wittig, R. M. (2024). Protracted development of stick tool use skills extends into adulthood in wild western chimpanzees. Plos Biology, 22(5), e3002609.
