Sağlık ve Çevre Birliğinin araştırmasına göre, kömürle çalışan elektrik santralleri 2030 yılına kadar kapatılırsa 102 bin 601 erken ölüm, 30 bin 975 erken doğum engellenebilir. Bunun yanı sıra 3.1 trilyon TL’lik sağlık maliyeti de ortadan kalkabilir.
Kömürlü termik santraller hem insan sağlığını hem de doğayı tahrip etmeye devam ediyor. Türkiye’de elektrik üretimi için kömür yakılması sonucunda her yıl hava kirliliğine bağlı 5 bin erken ölüm meydana geliyor. Sağlık ve Çevre Birliği HEAL’in (Health and Environment Alliance) hazırladığı rapora göre, kömürle çalışan elektrik santrallerinin 2030 yılına kadar kapatılması durumunda 102 bin 601 erken ölümün önüne geçilebilir. “Kronik kömürü iyileştirmek: 2030 kömürden çıkışın Türkiye için sağlık faydaları” başlıklı araştırma, kömürlü termik santrallerin izin sürelerinin sona ereceği 2050 yılı yerine 2030’a kadar kapatılmasıyla önlenebilecek ölümler, hastalıklar ve sağlık maliyeti tasarruflarını ortaya koyuyor.
Araştırmaya göre, Türkiye’deki kömür santrallerinin önümüzdeki yedi yıl içinde kapatılmasıyla 102 bin 601 erken ölüm, 30 bin 975 erken doğum, 67 bin 108 yetişkin bronşiti engellenebilir. Aynı zamanda 114 bin 683 hastaneye başvuru, 27 milyon 606 iş günü kaybı ve 231 milyon 333 bin hastanede geçirilen gün önlenebilir.
Önümüzdeki yedi yıl içinde kömür santralleri kapatılırsa; astım hastası çocukların 3 milyon 772 bin gün astım ve bronşit semptomu göstermesinin önüne geçilebilir, 419 bin 835 çocuk bronşitten korunabilir. Ayrıca, sağlık sorunlarının getireceği 3.1 trilyon TL (194 milyar avro) sağlık maliyeti ortadan kaldırılabilir.
KÖMÜRDEN ÇIKIŞ GECİKİRSE SAĞLIK MALİYETİ 6 KAT ARTACAK
Kömür santrallerinin 2030’a kadar kapatılmayıp sürecin 2050 yılına sarkması durumunda ise Türkiye ağır sağlık sorunları ve sağlık maliyeti ile karşı karşıya kalacak. 2030 yılına kıyasla 2050’de erken ölüm oranı yedi kat, sağlık maliyeti, hastaneye yatış ve iş gücü kaybı altı kat artacak. Türkiye 2030 yılına kadar kömürden çıkmayı tercih ederse, 102 bin 601 erken ölüm önlenebilir. Bu rakam, her yıl Türkiye’de trafik kazalarında hayatını kaybedenlerden 20 kat fazla. 2020 yılında Türkiye’nin sağlık harcaması 250 milyar TL (15.5 milyar avro) oldu. Önümüzdeki yedi yılda kömürden çıkılırsa bu rakamın 12.5 katı kadar sağlık harcaması önlenebilir.
“KÖMÜRDEN ÇIKIŞ TARİHİ BELİRTİLMELİ”
HEAL karar vericilere çağrıda bulunarak mevcut kömürlü termik santrallar için en geç 2030 yılı olmak üzere, kapatılma tarihlerinin belirlenmesi ve yeni kömürlü termik santral inşa edilmemesini istedi. Diğer yandan enerji seçimi yapılırken, sağlık ve çevre etkisinin kısa ve uzun olarak ekonomik maliyet analizleriyle birlikte değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Elektrik sektörü kaynaklı emisyonların da şeffaf olarak raporlanması ve bilimsel değerlendirmelere olanak sağlanması gerektiğine dikkat çekti.
KÖMÜRLÜ TERMİK SANTRALLER DEVRE DIŞI KALIRSA NELER OLACAK?
Rapor ayrıca, Çanakkale, Adana, Hatay, Kütahya, Maraş, Muğla ve Zonguldak’ta hâlâ faaliyette olan kömür santralleri üzerinde çalışma yaparak sağlık üzerine etkilerini ortaya koydu.
- Çanakkale’deki beş kömürlü termik santralin 2030 yılına kadar kapatılması halinde, her 100 erken ölümden 90’ı önlenebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 87 oranında, yaklaşık 29 milyar avrodan 4 milyar avroya düşecek.
- Adana ve Hatay’daki Atlas, Hunutlu, Sugözü ve Tufanbeyli’deki kömür santralları devre dışı bırakılırsa, her 100 erken ölümden 86’sı önlenebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 82 oranında, 34 milyar avrodan 6 milyar avroya inecek.
- Kütahya’daki üç kömürlü termik santralin 2030 yılına kadar kapatılmasıyla, her 100 erken ölümden 88’inin önüne geçebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 82 oranında, yaklaşık 24 milyar avrodan 4 milyar avroya gerileyecek.
- Maraş’taki Afşin Elbistan A ve B kömürlü termik santrali üretimi durdurduğunda her 100 erken ölümden 83’ü önlenebilir. 9 milyar avro olan sağlık maliyeti yüzde 80 oranında düşerek 2 milyon avroya gerileyecek.
- Muğla’daki üç kömürlü termik santralin çalışmasına son verilmesi, her 100 erken ölümden 88’ini engelleyebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 84 oranında düşerek, 36 milyar avrodan 6 milyar avroya inecek.
- Zonguldak’taki dört kömürlü termik santralin faaliyetinin sona erdirilmesiyle her 100 erken ölümden 88’i önlenebilir. Sağlık maliyetleri de yüzde 85 düşerek, 37 milyar avrodan 5 milyar avroya gerileyecek.
