Suriyeli mültecilerin durumu son dönemde Türkiye’de gündemin birinci maddesi. Birleşik Metal-İş Sendikası da tekstil sektöründe Suriyeli ve Türk işçilerin emek piyasasındaki durumunu araştırdı.
Suriyeli işçilerin kayıt dışı ve düşük ücrete çalıştıkları sürekli ortaya konuyordu ancak sendika İstanbul’un tekstil merkezlerinde birebir Türk ve Suriyeli işçilerle anket yaptı ve en doğru sonuçları onlardan aldı. ‘Suriyeli Göçmen Emeği’ başlıklı çalışmada İstanbul’un başta Bağcılar ve Güngören olmak üzere tekstil sektörünün en yoğun olduğu ilçelerde atölyelere girildi, Türk ve Suriyeli 604 işçi ile konuşuldu. Çalışma sonuçlarına göre, Türk ve Suriyeli işçiler arasında büyük bir maaş uçurumu var. Ayrıca, ister Türk olsun ister Suriyeli 604 çalışanın yüzde 33’ü asgari ücretin altında çalışıyor.
YÜZDE 100 KAYIT DIŞI
İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından desteklenen ve çeşitli üniversitelerin akademisyenleri Ertan Erol, Ayla Ezgi Akyol, Cemal Salman, Ezgi Pınar, İpek Gümüşcan, Kıvanç Yiğit Mısırlı, Mustafa Kahveci, Pedriye Mutlu tarafından yapılan çalışma Türkiye’deki nüfusları 2.7 milyonu bulan Suriyelilerin emek piyasasına etkilerini dikkate alıyor. Çalışmanın en çarpıcı sonuçları ücretler ve kayıt dışılıkta ortaya çıkıyor.
* Suriyeli erkek işçiler ise Türk kadın ve erkek işçilerin altında maaş alıyor.
* Suriyeli erkek işçiler, Türk erkek işçilerden ortalama 330 TL daha alırken, Suriyeli kadın işçilerin ortalama ücreti Türk erkek işçilerin yaklaşık yarısını ancak buluyor. Ve, tüm işçilerin ortalamasından yaklaşık 489 TL daha düşük kazanıyorlar.
* Sigortalı çalışmada Türk erkek işçilerin yüzde 54’ü, Türk kadın işçilerin ise yüzde 32.2’si sigortalı çalıştırılırken, Suriyeli erkek işçilerin yüzde 99.6’sı kadın işçilerin ise tamamı sigortasız. Bu durum aynı zamanda Türk erkek işçilerin yüzde 46’sının, Türk kadın işçilerin ise yüzde 63’ünün kayıt dışı olduğunu ortaya koyuyor.
Toplam işçilerin üçte biri yani yüzde 30’u Türk işçilerin Suriyelilere göre daha zor iş bulduğu ifadesine katılıyor. Türk işçilerin yüzde 34’ü bu fikirdeyken, Suriyeli işçilerin de yüzde 33’ü Türk işçilerin daha zor iş bulduğu görüşüne katıldı. Bunun devamında işçilerin yüzde 62’si Suriyeli işçilerin Türklere göre daha düşük ücret aldığı için işverenlerin Suriyelileri tercih ettiğini belirtirken, Türk erkek işçilerin yüzde 80’inin görüşü bu yönde çıktı. Suriyeli işçilerin daha düşük ücret aldığı kabul görürken bununla beraber Suriyeli işçiler, ağırlıklı olarak, aldıkları ücreti yeterli bulduklarını dile getirdiler. Aldığı ücreti yeterli bulan Suriyeli erkek işçilerin oranı yüzde 72 iken, Suriyeli kadın işçiler içinde bu oran yüzde 68 olarak belirlendi.
‘SURİYELİ ÜCRETİ DÜŞÜRÜYOR’
Türk işçilerin bir diğer görüşü ise Suriyeli işçilerin sektördeki ücret seviyesini düşürdüğü. Türk erkek işçilerin yüzde 73’ü yani dörtte üçü, Türk kadın işçilerinse yüzde 60’ı yani yaklaşık üçte ikisi Suriyelilerin gelmesiyle sektörde ve Türkiye’de genel olarak ücretlerin düştüğü görüşündeler. Ayrıca, Türk işçiler Suriyelilerin ülke ekonomisine olumsuz etkide bulunduğunu da düşünüyor. Türk erkek işçilerin 66’sı, kadın işçilerin de yüzde 72’si Suriyeli göçünün ülke ekonomisine olumlu bir katkıda bulunmadığını dile getirdiler.
SUÇLASALAR DA YARDIMCILAR
Türk işçiler, hem iş bulmalarının güçleştiğini, ücretlerin düştüğünü söyleseler de Suriyeli işçilere işyerinde yardımcı olmayı da sürdürüyorlar. Çalışmada, ağırlıklı olarak işyerinde ayrımcılığa uğradıklarını ifade etmelerine rağmen Suriyeli işçilerin büyük çoğunluğu Türk işçilerin işyerinde Suriyeli işçilere yardımcı olduğunu vurguladılar. “Türk işçiler işyerinde Suriyeli işçilere yardımcı oluyor” ifadesine katılan Suriyeli erkek işçilerin oranı yüzde 63, kadın işçilerin oranı ise yüzde 85 çıktı.
ÇALIŞMA İZNİ VERİLMESİN
Ankete katılan Türk tekstil işçilerinin yaklaşık yüzde 66’sı Suriyeli işçilere kesinlikle çalışma izni verilmemesi gerektiğini savunurken, yaklaşık yüzde 32’si Suriyelilere çalışma izni verilmesine olumlu bakıyor. Suriyeli işçilere çalışma izni konusunda Türkiyeli kadın işçilerin daha katı tutum takınıyor. Erkek işçiler arasında Suriyelilere kesinlikle çalışma izni verilmemesi gerektiğini savunanların oranı yüzde 62 iken, kadın işçiler arasında bu oran yüzde 73’ü geçiyor. Türk işçilerin yaklaşık yüzde 67’si Suriyeli işçilere geçici çalışma izni verilmesine sıcak bakıyor.
VATANDAŞLIK OLMAZ GERİ GÖNDERİLSİNLER
Çalışma izni olmasa da Türk işçiler oturma izni verilmesine daha sıcak bakıyorlar. Türk işçilerin yüzde 52’si Suriyelilere geçici oturma izni verilmesine sıcak baktığını ifade etti. Araştırmaya katılan Türk tekstil işçilerinin yüzde 74’ü Suriyelilere Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı verilmesine karşı çıkarken sadece yüzde 20’si vatandaşlık hakkına olumlu bakıyor. Ancak, Türk işçilerin yaklaşık yüzde 86’sı Suriyeli göçmenlerin sığınmacı olarak kalmaları ancak çatışma ortamının sona ermesi ile birlikte ülkelerine geri gönderilmeleri gerektiğini savunuyor. İşçilerin sadece yüzde 10’u Türkiye’de kalabileceklerini düşünüyor.
Kaynak: Hürriyet Gazetesi-Şebnem Turhan
