Metroda bir gülümse ye da market kasasında kısa bir sohbet – “normal” gündelik yaşamımızda yabancılarla sık sık karşılaşırız. Fakat pandemi nedeniyle uygulanan sokak kısıtlaması ve maske zorunluluğu yüzünden bu sosyal ilişkilerden bile son bir buçuk yıl içinde iyice uzaklaştık.
Amsterdam Üniversitesi’nden Paul van Lange ve Kopenhag Üniversitesi’nden Simon Columbus, son araştırmalarında bu tür ilişkilerin beklenenden çok daha ender haline geldiği sonucuna vardılar. Oysa koronavirüs pandemisinden çok önce daha fazla sosyal ilişki kuran insanların daha mutlu ve daha sağlıklı oldukları, ayrıca zor zamanları daha kolay atlattıkları tespit edilmişti. ‘Bu konuda ilk başta akla gelenler aile, arkadaşlar ve tanıdıkları’ diyor araştırmacılar.
Peki yabancılarla ya da uzak tanıdıklarla ilişki de o kadar önemli mi? İki araştırmacı gündelik karşılaşmaları kanıtlayacak üç konuya değindiler: Yabancılarla kurulan ilişkiler genelde zararsız, yabancılar genelde kibar davranırlar ve yabancılarla karşılaşma insanın kendisini daha iyi hissetmesine yol açar.
Birincisi her şeyden önce gündelik ve bağlayıcı olmayan sosyal temasların doğasını büyük örneklerle kaydeden araştırmalarla kanıtlanabiliyor. Araştırmacılar ikinci konu için de yeterli kanıt buldular. ‘Çıkar çatışması olmayan durumların çoğunda insanlar birbirlerini tanımasalar bile doğaları gereği arkadaş canlısı olabiliyorlar’ diyor uzmanlar. Son konu da bazı araştırmalarla kanıtlanabildi. 1970’li yıllarda kadar uzanan bazı araştırmalara göre aile ve arkadaşlar dışında uzak tanıdıkları olan kişiler, daha küçük bir çevreye sahip olanlara kıyasla çok daha mutlular.
Pratik avantajlarının yanı sıra, bağlayıcı olmayan birçok karşılaşma her şeyden önce ruh sağlığımız için de yararlı. Van Lange ve Columbus, bu tür gündelik karşılaşmaların katma değerini açıklayabilecek üç nedenden söz ediyorlar: Birincisi, yabancılar kendi çevrelerinden kimseyi tanımadıkları için, iletişim tamamen risksiz. İkinci olarak da yabancılar, arkadaşlar ve aileye göre bir şekilde farklılar. Yani yabancılarla karşılaşma, yeni eğlenceli perspektifler açabilir. Üçüncü olarak da yabancılarla sosyal iletişiminin daha yararlı olabileceğini, yeni olanakların oluşabileceğini, alışılmışın dışında heyecanların ortaya çıkabileceğini, hatta sosyal çevrenin genişletilebileceğini söyleyen araştırmacılar, gündelik yaşamdaki karşılaşmalar özellikle de uzun süreli izolasyon döneminde çok yararlı olabileceğini düşünüyorlar.
