Parmak izimiz birçok açıdan eşsizdir. Çünkü girintilerden ve çıkıntılardan oluşan parmak uçlarımız, hayvanlar dünyasında primatlarda bulunur ve her bireyde farklıdır. Her ne kadar kemer, döngü ve girdap olmak üzere üç temel motif tipi varsa da bu ana motifler her insanda özeldir. Bu nedenle de parmak izi kriminolojide olduğu kadar kimlik belirlemede de kullanılmaktadır. Peki ama parmak izindeki bu eşsiz motifler nasıl oluşuyor?
Parmak izinin kişiye özgü biçimlerinin henüz anne karnındayken oluştuğu bilinmekte. Aşağı yukarı hamileliğin üçüncü ayından itibaren, ceninin parmaklarındaki girintilerin ve çıkıntıların kemer mi, döngü mü yoksa girdap olarak mı biçimleneceği belirleniyor. Ancak bu oluşum ve varyasyonların çeşidinde temelde hangi mekanizmaların gizli olduğu pek bilinmiyordu. Fudan Üniversitesi’nden (Şanghay. Çin) Jinxi Li, ekibiyle birlikte, parmak izlerimizi belirleyen genleri bulmak için dünya genelinde farklı nüfus gruplarından toplam 23.000 kişinin kalıtımı karşılaştırılarak, inceledi. Bu çalışma sırasında parmak yapılarının üç ana modelinden biriyle bağlantılı olabilecek gen bölgeleri arandı.
Bu şekilde araştırmacılar Han Çinlilerinin kalıtımında, insanların parmak izi motifleriyle bağlantılı olan 43 gen bölgesi tespit ettiler. Bu gen varyantlarından 12’si, ortadaki üç parmaktaki çok benzer izlerden oluşan motif grubuyla bağlantılı. ‘Bu sonuç, uzun zamandır bilinen bu korelasyonlar için genetik bir temel sundu’ diyor araştırmacılar. Çok sayıda genin bağlantılı olması ayrıca insanın parmak izinde, çok sayıdaki genetik faktörün karmaşık etkileşimini de kanıtlıyor.
Genler tek başına pek etkili değil, bireysel motif, ancak kombinasyon sonucunda oluşuyor. Bu nedenle de sadece bir insanın genotipine bakarak, kişisel parmak izi motifini öncelemek mümkün değil. Ancak girdap, kemer ve döngü gibi üç ana motif belli başlı gen varyantlarına göre sınıflandırılabiliyor. Araştırmacılar bu genlerden biri olan EVI1’i farelerle yapılan deneylerle kanıtladılar. Farelerde bu gen değişimden geçirildiğinde, girintilerin biçimi de değişti. EVI1 geni insanda embriyo evresinin en başlarından itibaren parmak ve ayak parmaklarında etkindir ve daha sonra ciltteki çıkıntıları biçimlendiren, bağdokusu yastığını etkiler.
Bugüne dek parmak izinden sorumlu olan genlerin, özellikle de cilt yapısının oluşumuyla ilgili olanlar olduğu sanılıyordu. Oysa EVI1 ve son olarak saptanan genlerin çoğu, çok daha temel bir süreçte yer alıyor: Uzuvların gelişmesinde. Buna göre cildin oluşumundan çok önce izler, büyümekte olan parmak ve ayak parmaklarına işleniyor. Bununla birlikte parmak izleri ve büyüme sadece genetik olarak yakından bağlantı değil, parmak oranlarıyla da ölçülebilir korelasyonlar var. Mesela parmak uçlarında girdap motifi olan kişilerin yüzük ve orta parmaklarındaki uç eklem kemikleri daha uzun. Hatta bu bağlantı küçük parmakta daha da belirgin. Sonuç olarak ellerin ve parmakların büyümesinden ve parmak oranlarından sorumlu olan genler parmak izlerinin temel motiflerini de biçimlendiriyorlar. Fakat genlerin nasıl çalıştığı ve parmak uçlarında niçin bazen girdap, bazen kemer bazen de kıvrımların oluştuğu bilinmiyor henüz.
