Sağlık uzmanları, yatmadan hemen önce telefonumuza bakmanın uykumuzu kötü etkilediğini söylüyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre bu iddianın bilimsel bir temeli olmayabilir.
Yeni araştırmaya göre uzmanlar, gözlerimizi ekrandan gelen “mavi ışığa” maruz bırakmanın uykuya dalmayı zorlaştırdığına dair yeterli kanıt bulunmadığını söylüyor. Bu iddia, NHS (Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Sistemi) dahil olmak üzere sağlık uzmanlarının insanlara mavi ışık nedeniyle yatmadan bir saat önce telefon kullanmaktan kaçınmalarını söyleyen resmi tavsiyeleriyle çelişiyor.
Yeni çalışmayı yayınlayan araştırmacılar, akıllı telefonların uykumuzu engellemesinin ana sebebinin mavi ışık yerine sadece geceleri onları elimizden bırakamamamızdan kaynaklandığını düşünüyor.
Yeni çalışma, Avustralya’daki Flinders Üniversitesi’nde klinik psikolog ve uyku uzmanı olan Dr. Michael Gradisar tarafından yürütüldü. Dr. Gradisar, akıllı telefon ışığı ile uyku arasındaki bağlantıyı araştıran 11 çalışmayı inceledi ancak ‘anlamlı’ bir neden ve sonuç ilişkisi bulamadı. Times ile yaptığı görüşmede, “Dünya çapında yürütülen 11 araştırmada, yatmadan önceki saat içerisinde ekran ışığının uykuya dalmayı zorlaştırdığına dair hiçbir kanıt yok” dedi ve ekledi: “Eğer geri çekilip uykumuza zarar verebilecek tüm faktörlere bakarsak, ekranlara gereğinden fazla önem verildiğini görüyoruz.”
Yaklaşık on yıl önce gerçekleştirilen 11 çalışmanın en ilgi çekicilerinden biri, yatmadan önce ekran kullanımının uykuya dalmayı 10 dakika geciktirdiğini bulmuştu. Dr Gradisar, “İnsanın şunu sorması gerekiyor, on dakika gerçekten bir fark yaratır mı?” diye soruyor.
Mavi ışık nedir?
Görünür ışık spektrumunda insan gözüyle görülebilen bir renk olan mavi ışık, telefonların ve diğer cihazların ekranlarından da yayılır. Genellikle mavi ışığın, vücudumuzda bulunan ve uykulu hissetmemize sebep olan melatonin hormonunun salınımını baskıladığı düşünülüyor. Bu nedenle çoğu sağlık kuruluşu, iyi bir gece uykusu çekmek isteyen kişilerin yatmadan en az 1 saat önce cihazları kullanmaktan kaçınmalarını öneriyor. Örneğin NHS, “Buna cep telefonları, tabletler ve TV’ler de dahildir, çünkü cihazlar beyindeki melatonini bozarak bizi uyanık tutan mavi ışık yayabilir” diyor.
Dr Gradisar’ın mavi ışığın melatonin seviyeleri üzerindeki etkisine itiraz edip etmediği belli değil. Ancak telefonların uykuyu engellemesinin ana nedeninin, onları elinizden bırakamamamız olduğunu söylüyor ve yatmadan hemen önce e-postalarınıza bakmanın “gerçekten kötü bir fikir” olduğunu ekliyor.
Bu düşünce, Oxford Üniversitesi’nde sirkadiyen sinir bilimi profesörü olan Profesör Russell Foster tarafından da tekrarlanıyor ve kendisi de “ekranlardan yayılan mavi ışıkların kayda değer bir etkiye sahip olduğuna dair hiçbir kanıt bulunmadığını” kabul ediyor.
Profesör Foster, telefonların uyku üzerindeki ana etkisinin mavi ışıktan ziyade yatarken yanımızda olmalarından kaynaklandığını söylüyor ve mavi ışığın etkisini vurgulamanın, sadece mavi ışığı azaltan bir yöntem kullanılarak çözülebileceğine dair yanlış bir düşünce yaratabileceğini belirtiyor. Eğer gece 2’de telefonunuza bakıyorsanız, bunun uykunuz üzerindeki tek etkisi mavi ışık yüzünden olmayacaktır.
