Bir yılın daha sonu geliyor. Ev ya da iş yeri kiracıları ve kiralayanları için bir yılın sonu gelirken aynı zamanda yeni bir kira artışı da beraberinde geliyor. Kiracısından mülk sahibine kadar herkes kiraları ne kadar artırmalıyız derdinde. Aslında bu konuda Devlet belirli bir oranda belirleyici olmuş durumda. En azından ne yapmanız gerektiğini tarif etmiş.
KONUT KİRALARI
Konut kiralarındaki artış oranı 01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren Yeni Borçlar Kanunu ile tanımlandı. Bu kanunun 344. maddesine göre yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak artış, bir önceki kira yılında Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi’ndeki (ÜFE) artış oranını geçmeyecek şekilde belirlenmek zorunda. Bu kural bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanacak. Eğer taraflar arasında bunun aksine bir sözleşme var ise bile, beşinci yıldan sonra (yeni bir sözleşme yapılsa dahi) ÜFE’ye uyulacak. ÜFE uygulamasında da bir kesim önceki yılın aynı ayına göre değişim oranını dikkate alırken, diğer bir kesim ise 12 aylık ortalamayı baz alıyor. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 5 Aralık 2013 tarihinde 12 aylık ortalamanın baz alınması gerektiğine karar verdi, ama uygulamalar hâlâ farklı.
İŞ YERİ KİRALARI
İş yeri kiralarında durum daha farklı. Aslında aynı esaslar geçerli ama, aynı kanunun geçici 2. maddesi hükümlerine göre ÜFE oranlarının uygulanması 01 Temmuz 2020 tarihine kadar beklemede. Yani kontratta yazılı olan artış oranı ne ise o oranda artış yapılabilir. Bu oran da, tarafların karşılıklı anlaşmalarına bağlı. Bu tarihten sonra iş yeri kiralarında da ÜFE oranları dikkate alınmak zorunda.
DÖVİZ KİRALARI
İnebolu’da yok diye biliyorum ama, belli de olmaz yazalım. Eğer bir konut ya da iş yerini döviz karşılığı kiraladıysanız aynı kanuna göre ilk 5 yıl kira miktarında herhangi bir artış yapılamıyor. Hatta yabancı para kurunun aşırı yükselmesi durumunda kiracı “aşırı ödeme güçlüğü” nedeni ile kira bedelinin uyarlanması davası bile açabiliyor.
2016 KİRA ARTIŞ ORANI
Eğer sözleşmeniz Ocak ayı başlangıçlı ise, bu oranı öğrenmek için biraz daha beklemeniz gerekli. Çünkü Devlet bu oranı ancak bir önceki ay sona erince açıklayabiliyor. Ama bir örnek vermek gerekirse Aralık 2015 ayı için artış oranı 12 aylık ortalama bazında konutlarda % 5,33. İş yerlerinde ise 6,47. Hadi bir sonraki ay da bu olsun olsun % 6 – % 7 olsun. Hem kiracılar hem de ev sahipleri bu oranı siteden takip etsinler.
KAZANIN DOĞDUĞUNA İNANIYORSAN
Artış oranının azlığına bilhassa mülk sahiplerinin dudak büktüğünü görebiliyorum. Ama açıklanan enflasyon rakamlarının % 8-10 aralığında olduğunu görüp, buna da inanıyorsan, kira artışının bu seviyelerde olması gerektiğine de inanmak zorundasın. Kazan bazen doğuyor, bazen ölüyor.
