10 yılı aşkın sürede 438 bine yakın kişinin verileri incelenerek yapılan bir araştırmaya göre, işitme kaybı olan kişilerin erken aşamada işitme cihazı kullanması demans riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Sonuçları tıp dergisi Lancet’te yayımlanan araştırma, duyma kaybının demans (bunama) üzerindeki potansiyel etkisini ve demansın sağlık sistemi üzerindeki yükünü azaltmada işitme cihazlarının önemli bir rol oynayabileceğini gösteriyor.
Demans, hafızayı, düşünmeyi ve günlük aktiviteleri gerçekleştirme becerisini etkileyen çeşitli hastalıklar için kullanılan genel bir terim.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre şu anda dünyada 55 milyon demans hastası var. Bu sayının 2050’ye kadar üç katına çıkması bekleniyor.
Yaşlı nüfusun giderek artması nedeniyle demans sağlık alanında en büyük tehditlerden biri olarak görülüyor.
Araştırma, duyma kaybı olan ama işitme cihazı kullanmayan kişilerin duyma kaybı olmayanlara göre demans riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor. İşitme cihazı kullanılması halinde bu risk duyma kaybı olmayan kişilerle aynı seviyeye geriliyor.
Lancet’in demansın önlenmesi konusunda yaptığı 2020 tarihli çalışmada, dünya çapında demanslı hastaların yüzde 8’inin işitme kaybı ile bağlantılı olabileceği ortaya konmuştu.
Çin Shandong Üniversitesi’nden Profesör Dongshan Zhu, orta yaş döneminde işitme kaybının demans bakımından müdahale edilebilir en önemli risk faktörü olduğuna dair verilerin arttığını söyledi.
Zhu, demans riskini azaltmada işitme cihazının etkisi konusundaki belirsizliğin ise bu çalışmayla ortadan kalktığını belirterek “Araştırmamız, duyma kaybının demans üzerindeki potansiyel etkisini azaltmada işitme cihazlarının en az müdahale içeren ve en ucuz yöntem olduğuna dair en iyi kanıtları sunuyor” dedi.
Çalışmada, İngiltere’deki Biobank araştırmasında ortalama yaşı 56 olan 438 bine yakın kişi, ortalama 12 yıl izlendi.
Araştırmacılar, normal duyma becerisine sahip kişilere kıyasla duyma kaybı olan ve işitme cihazı kullanmayan kişilerde her tür nedene bağlı demans riskinin yüzde 42 arttığını tespit ederken, cihaz kullanan kişilerde risk artışına rastlamadı.
‘Cihazların erken kullanımı önemli’
Bu oran, işitme kaybı olan ve cihaz kullanmayan kişilerde yüzde 1,7 riske denk geliyor, duyma kaybı olmayan veya olsa bile cihaz kullanan kişilerde ise bu oran yüzde 1,2.
Profesör Zhu, işitme kaybı olan pek çok kişinin cihaz kullanmadığını söylüyor.
“Duyma kaybı 40’lı yaşlarda başlayabilir ve demans teşhisi öncesinde 20-25 yıl boyunca kademeli bir bilişsel düşüş yaşanır. Bulgularımız, işitme kaybı başladığında cihazların erken kullanımının önemini gösteriyor.”
Zhu’nun önerileri arasında şunlar yer alıyor:
- İşitme kaybı ve demans ile potansiyel bağlantısı konusunda farkındalık yaratılmalı
- Maliyeti düşürerek işitme cihazlarına erişimin artırılması
- Erken teşhis için işitme testlerinin yaygınlaştırılması ve duyma kaybı teşhis edildiğinde cihaz takılarak tedavi
Londra’daki UCL Üniversitesi’nde Profesör Robert Howard, araştırmada yer almadı ve çalışmaya ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu geniş ve iyi yürütülmüş bir çalışma, ama arada bağlantı olması durumunu neden-sonuç şeklinde anlamamak gerektiğini unutmamalı.
“İşitme cihazları kullanarak demansın önlenebileceğine şüpheli yaklaşıyorum. Bu bağlantı, demans başlamış kişilerin cihaz kullanımını zor bulmalarını gösteriyor muhtemelen.
“Ama işitme cihazları kişilerin izole olmasını önlemede ve yaşam kalitesini artırmada önemli olduğundan kullanımı zaten teşvik edilmeli.”
Demans nedir, etkileri neler?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) demansla ilgili şu bilgileri paylaşıyor:
Demans, hafızayı, düşünmeyi ve günlük aktiviteleri gerçekleştirme becerisini etkileyen çeşitli hastalıklar için kullanılan genel bir terim. Alzheimer en yaygın türü ve vakaların yüzde 60-70’ini oluşturuyor.
Hastalık zamanla daha da kötüleşir. Çoğunlukla yaşlı insanları etkiler ama her insan yaşlandıkça bu hastalığa yakalanmayabilir.
Demans riskini artıran etkenler arasında şunlar var:
- Yaş (65 yaş ve üzeri kişilerde daha yaygın)
- Yüksek tansiyon
- Yüksek kan şekeri (diyabet)
- Aşırı kilolu veya obez olmak
- Sigara içmek
- Çok fazla alkol tüketmek
- Fiziksel olarak aktif olmamak
- Sosyal olarak izole olmak
- Depresyon
Şu anda dünya genelinde 55 milyondan fazla insan demans hastası var ve bunların %6 0’ından fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor. Her yıl yaklaşık 10 milyon yeni vaka ortaya çıkıyor.
Demans, beyni etkileyen çeşitli hastalıklar ve yaralanmalardan kaynaklanıyor. Alzheimer hastalığı demansın en yaygın şekli.
Demans başlıca ölüm nedenleri arasında 7. sırada ve küresel olarak yaşlı insanlar arasında engellilik ve bağımlılığın başlıca nedenlerinden biri.
Demansın 2019’daki küresel maliyeti 1,3 trilyon dolara ulaştı ve bunun yaklaşık % 50’si, günde ortalama 5 saat bakım ve gözetim sağlayan gayri resmi bakıcılardan (örneğin aile üyeleri ve yakın arkadaşlar) kaynaklanıyor.
Kadınlar demanstan hem doğrudan hem de dolaylı olarak çok daha fazla etkileniyor. Kadınlar demans nedeniyle daha yüksek engellilik ve ölüm oranıyla yaşıyorlar.
