Amazon’daki izole bir kabile, Starlink sayesinde nihayet internete bağlandı, fakat yaşlılar, sosyal medya ve pornografi bağımlılığı nedeniyle topluluğun parçalanmasından şikayetçi.
Brezilya’nın 2.000 üyeli Marubo kabilesi, Tesla’nın kurucusunun dokuz ay önce Ituí Nehri boyunca uzanan uzak yağmur ormanı topluluğunu ilk kez internete bağlayan Starlink hizmetinin gelişiyle bölünmüş durumda.
73 yaşındaki Tsainama Marubo, The New York Times’a yaptığı açıklamada “İnternet geldiğinde herkes mutluydu. Ancak şimdi işler daha da kötüye gitti. Gençler internet yüzünden tembelleşti, beyazların yöntemlerini öğreniyorlar” diyor.
Marubolar, toplum içinde öpüşmeyi bile onaylamayan muhafazakar bir kabile. Ancak Alfredo Marubo (tüm Marubolar aynı soyadını kullanıyor), gezegenin en ücra köşelerine internet sağlayan hizmetin gelişinin görgü standartlarını alt üst edebileceğinden endişe duyduğunu söylüyor.
Alfredo, birçok genç Marubo erkeğinin grup sohbetlerinde porno videolar paylaştığını ve bazılarında daha fazla “agresif cinsel davranış” gözlemlediğini belirtiyor.
Alfredo, ekranda birdenbire maruz kaldıkları müstehcen seks eylemleri hakkında “Gençlerin bunu denemek isteyeceğinden endişeleniyoruz” diyor. “Herkes internete o kadar birbirine bağlı ki bazen kendi aileleriyle bile konuşmuyorlar.”
Starlink, antenleri 6.000 alçak yörüngeli uyduya bağlayarak çalışıyor. Gerekli antenler Amerikalı girişimci Allyson Reneau tarafından kabileye bağışlandı.
Başlangıçta internet, potansiyel olarak ölümcül yılan ısırıkları da dahil olmak üzere acil durumlarda yardım almak için yetkililerle hızlı bir şekilde iletişime geçebilen uzaktaki kabile için olumlu bir gelişme olarak görülüyordu. Kabile üyeleri ayrıca eğitim kaynaklarını diğer Amazon kabileleriyle paylaşabiliyor ve şu anda başka yerlerde yaşayan arkadaşları ve aileleriyle bağlantı kurabiliyor.
İnternet aynı zamanda, bazıları yakın çevrelerinin ötesinde ne olduğunu kavrayamayan genç Marubo için de bir olasılıklar dünyasının kapılarını açtı. Gençlerden biri artık dünyayı gezmeyi hayal ettiğini söylerken, bir diğeri São Paulo’da diş hekimi olmayı arzuladığını söylüyor.
Ancak 40 yaşındaki Enoque Marubo, aynı zamanda önemli olumsuzluklardan da şikayetçi. “Rutini o kadar değiştirdi ki zararlı oldu. Köyde avlanmaz, balık tutmaz ve bitki yetiştirmezseniz yemek yiyemezsiniz.”
42 yaşındaki TamaSay Marubo, “Bazı gençler geleneklerimizi sürdürüyor. Diğerleri ise bütün öğleden sonrayı telefonlarında geçirmek istiyor.” diyor.
Kabile insanları o kadar bağımlı hale geldi ki, sözlü olarak aktarılan tarih ve kültürün sonsuza kadar kaybolabileceğinden korkan Marubo liderleri, artık her sabah iki saat, akşam beş saat ve Pazar günü tüm gün internete sınırlı erişime sahipler.
Ancak ebeveynler hâlâ hasarın zaten oluşmuş olabileceğinden endişe ediyor. Bir baba olan Kâipa Marubo, çocuklarının şiddet içeren silah oyunları oynamasından endişe duyduğunu söylüyor. “Birdenbire onları taklit etmek isteyeceklerinden endişeleniyorum”
Bu arada diğerleri, dijital okuryazarlıktan yoksun oldukları için internet dolandırıcılıklarının kurbanı olduklarını söylerken, birçok genç sosyal medyada yabancılarla sohbet ediyor.
Yerli kabilelerle çalışan Brezilyalı aktivist Flora Dutra, Marubo’nun internete bağlanmasına yardımcı oldu. Dutra, İnternet hakkındaki endişelerin abartıldığına inanıyor ve çoğu kabile insanının World Wide Web’e erişimi “istediğini ve hak ettiğini” öne sürüyor.
Yine de Brezilya’daki bazı yetkililer, özel kültür ve geleneklerin artık sonsuza kadar kaybolabileceğini söyleyerek, bu uygulamanın uzak topluluklara yayılmasını eleştiriyor.
Dutra bu tür eleştiriler hakkında “Buna etnik merkezcilik denir. Beyaz adam neyin en iyi olduğunu bildiğini düşünüyor.” diyor.
Yazar: Erman Ertuğrul
The New York Times. 4 Haziran 2024.
