Yeni bir çalışmaya göre, meyve içeren şeffaf bir kap veya gözükmeyen mat bir kap sunulduğunda, dört maymun türü güvenli seçeneği seçti. Bununla birlikte, 3-5 yaşlarındaki insan çocukları, garanti küçük bir ödül yerine tehlike veya hayal kırıklığı riskini almaya karar verdiler.
Her şey kadar, merakımızı tatmin etmek için risk alma konusundaki bu isteklilik, iyisiyle kötüsüyle gezegene nasıl hakim olduğumuzu açıklayabilir.
Bir atasözüne göre merak kediyi öldürür. Ama bu, insanların kendi karakterini başka yaratıklara atfetmesinin başka bir örneği olabilir. İnsanlık, diğer birkaç hayvanın boy ölçüşebileceği dur durak bilmeyen bir arayış durumu içinde ve yeni araştırmalar, en yakın akrabalarımızla aramızdaki uçurumun ne kadar geniş olduğunu gösteriyor.
İnsanlar ve büyük maymunlar arasındaki merak seviyesini karşılaştırmak için Dr Alejandro Sánchez-Amaro ve Dr Frederico Rossano şempanzelere, gorillere, bonobolara ve orangutanlara içinde üzüm bulunan ters çevrilmiş iki bardak seçeneği sundu. Üzüm sayısı değişiyordu, ancak şeffaf kap, mat olandan daha az üzüm içeriyordu. Araştırmacılar, yeni çalışmada hemen hemen tüm maymunların başlangıçta görebildikleri üzümleri seçtiklerini bildiriyor.
Bunun nedeni, maymunların az bir üzümle tatmin olması değildi. Mat bardağın içindekiler ortaya çıktığında ve maymunlara değiştirme fırsatı verildiğinde, bunun yerine daha büyük ödülü seçiyorlardı. Dahası, önceki bir aşamada, maymunlar ilgili renkteki kupaları bir ödülle ilişkilendirmeye şartlandırılmıştı, sadece miktarını bilmiyorlardı.
İnsan çocuklarına da benzer bir test sunuldu, ancak üzümlerin pek teşvik edici olmaması durumunda ödül olarak çıkartmalar kullanıldı. Bu durumda, çocukların çoğu, birkaç test turunda en az bir kez içi görünmeyen mat kabı seçti. Biraz farklı test tasarımları kullanarak, oran, insan çocuklarında yüzde 85’ten yüzde 77’ye kaydı – ancak her iki durumda da, merakın yaygın bir özellik olduğu açıktı.
Araştırmacılar, “Bu karşılaştırmalı çalışma dizisinde, çocukların ve insan olmayan büyük maymunların, mat bir kap altında belirsiz bir seçeneği keşfetmek için şeffaf bir kap altında görünür bir faydadan vazgeçmeyi merak edip etmeyeceklerini araştırdık. Başka hiçbir bilgi bulunmadığında, çocukların büyük maymunlara göre belirsiz seçeneği keşfetmeye daha yatkın olduklarını bulduk.” diyor.
“Görünür seçeneklerden daha iyi ödül veren alternatif mat kapların içeriğini gösterdikten sonra maymunlar, belirsiz seçeneklere yönelik başlangıçtaki riskten kaçınma duygularının hızla üstesinden geldiler. İnsan çocukları ise seçeneklerini çeşitlendirmek için bir düzeyde keşif yapmaya devam ettiler.”
İnsan davranışı, daha yüksek risk toleransı veya muhtemelen neyin gizli olduğunu öğrenmek için meraklı olarak kabul edilebilir. Her iki durumda da, test edilen dört maymun türünün de birbirine benzer, ancak insanlardan çok farklı tepkiler vermesi çarpıcıydı.
Bu farklılığın, insanların ormanlardan çıkıp Ay’a ulaşmasında payı olduğunu tahmin etmek zor değil. Bununla birlikte, araştırmacılar ayrıca geçmiş çalışmaların yetişkinleri üzerinde de deneme yaptığını belirtiyor; “Küçük çocuklar, yetişkinlere göre seçenekleri rastgele örneklemeye daha yatkın.”
Çok fazla merakın tehlikeleri hakkında uyarıda bulunan yaygın hikayeler, toplumun bilgi uğruna sahip olduklarımızla kumar oynama konusundaki derin kökleşmiş eğilimini bastırma çabaları olarak görülebilir. Pandora’dan Havva’ya kadar kadınlar dünyanın dertlerinden sorumlu tutulurken, onları yoldan çıkaranın güya merak olduğu düşünülüyordu. Muhtemelen mesele, sadece kadınların sosyal olarak aşağılanmasını haklı çıkarmak değildi, aynı zamanda güçlüleri tehdit eden ama insanlar için çok doğal olan bir özelliği bastırmak için çok çaba gerekmesiydi.
IFL Science. 31 Mayıs 2023.
Makale: Sánchez-Amaro, A., & Rossano, F. (2023). Comparative curiosity: How do great apes and children deal with uncertainty?. Plos one, 18(5), e0285946.
