Daha önce arkeologlar geleneksel olarak insanların tahminen 13.000 yıl önce buz tabakaları arasında kısa süreliğine açılan buzsuz bir koridordan geçerek Amerika’ya ulaştıklarını ileri sürmüşlerdi.
Ancak sayıları giderek artan arkeolojik ve genetik bulgular (New Mexico’daki yaklaşık 23.000 yıllık insan ayak izleri de dahil) insanların kıtaya çok daha erken ulaştığını gösteriyor.
Bu ilk Amerikalılar muhtemelen, buz tabakalarının geniş miktarda suyu birbirine bağlayarak deniz seviyelerinin düşmesine neden olduğu son buzul maksimumu sırasında ortaya çıkan, Asya ile Kuzey Amerika arasındaki kara köprüsü olan Beringia’dan Pasifik kıyı şeridi boyunca seyahat ettiler.
Şimdi ise San Francisco’daki Amerikan Jeofizik Birliği Yıllık Toplantısında (AGU23) sunulan araştırmada, Kuzeybatı Pasifik’in paleoiklim rekonstrüksiyonları, deniz buzunun insanların daha güneye gitmesinin bir yolu olabileceğine işaret ediyor.
İlk Amerikalıların Pasifik Kıyısı boyunca seyahat etmiş olabileceği fikri yeni değil. İnsanlar muhtemelen en az 16.000 yıl önce bir zamanlar kıtanın çoğunu kaplayan devasa buz tabakalarının güneyindeydi.
Bu erken ulaşımdan önce buzsuz koridorun binlerce yıl boyunca açık olmayacağı göz önüne alındığında, bilim insanları bunun yerine insanların “yosun otoyolu” boyunca hareket etmiş olabileceğini öne sürdüler. Bu teori, ilk Amerikalıların kıyı sularında bulunan bol miktardaki yiyecekleri takip ederek yavaş yavaş teknelerle Kuzey Amerika’nın güneyine doğru ilerlediğini savunuyor.
Arkeologlar batı Kanada’da 14.000 yıl öncesine kadar uzanan kıyı yerleşimlerine dair kanıtlar buldular. Ancak 2020’de araştırmacılar, o dönemde eriyen buzullardan gelen tatlı suyun, insanların kıyı boyunca seyahat etmesini zorlaştıracak güçlü bir akıntı yaratmış olabileceğini belirtiyor.
Tehlikeli su üzerinde buz yolu
İnsan göçünün bu önemli dönemleri sırasında okyanus koşullarının daha kapsamlı bir resmini elde etmek için, ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’ndan Summer Praetorius ve meslektaşları, kıyıdaki okyanus çökeltilerindeki iklim belirtilerini incelediler. Verilerin çoğu küçük, fosilleşmiş planktonlardan geldi. Bu organizmaların bolluğu ve kimyası, okyanus sıcaklıklarının, tuzluluğun ve deniz buzu örtüsünün yeniden yapılandırılmasına yardımcı oldu.
Praetorious’un sunumu, AGU23’te Pleistosen sırasında Beringia ve Kuzey Pasifik’in iklim tarihi ve jeolojisi üzerine bir oturumun parçasıydı. Bir hafta süren konferans, bu yıl Dünya ve uzay bilimleri alanından 24.000 uzmanı San Francisco’ya getirdi ve 3.000 çevrimiçi katılımcıyı birbirine bağladı.
Praetorious’un ekibi iklim modellerini kullandı ve yaklaşık 20.000 yıl önceki son buzul maksimumunda buzul rüzgarları ve düşük deniz seviyeleri nedeniyle okyanus akıntılarının bugünkü gücünün iki katından daha fazla olduğunu buldu. Praetorius, kürek çekmek imkansız olmasa da, bu koşulların tekneyle seyahat etmeyi çok zorlaştıracağını söyledi.
Ancak kayıtlar, yaklaşık 15.000 yıl öncesine kadar bölgenin büyük bir kısmının kışın deniz buzuna ev sahipliği yaptığını da gösterdi. Soğuğa alışmış insanlar olarak bu korkunç buzul akıntısına karşı kürek çekmek yerine belki de deniz buzunu platform olarak kullanıyorlardı.
Bugün kutup insanları köpek kızakları ve kar araçlarıyla deniz buzu boyunca seyahat ediyor. Praetorius, ilk Amerikalıların dolaşmak ve avlamak için ‘deniz buzu otoyolunda’ deniz memelilerini kullanmış olabileceğini ve bu süreçte yavaş yavaş Kuzey Amerika’ya doğru ilerlediğini söylüyor. İklim verileri, kıyı yolu boyunca uzanan koşulların, 24.500 ile 22.000 yıl önce ve 16.400-14.800 yıl önce göçe olanak sağladığını ve bunun da muhtemelen kışın deniz buzunun varlığının da yardımıyla olabileceğini öne sürüyor.
Arkeolojik alanların çoğunun su altında olduğu göz önüne alındığında, insanların seyahat etmek için deniz buzunu kullandığını kanıtlamak zor olsa da teori, insanların bir kara köprüsü veya kolay okyanus yolculuğu olmadan Kuzey Amerika’ya nasıl gelmiş olabileceğini anlamak için yeni bir çerçeve sağlıyor.
Praetorius, ‘deniz buzu otoyolunun’ daha sonraki insan göçleriyle birbirini dışlamadığını söylüyor. Ekibin modelleri, Alaska akıntısının 14.000 yıl önce sakinleştiğini ve insanların kıyı boyunca tekneyle seyahat etmesini kolaylaştırdığını gösteriyor.
“Eski insanların yaratıcılığına her zaman şaşıracağız.”
American Geophysical Union. 16 Aralık 2023.
