Çek Keşidecisinin Zayi Nedeniyle İptal Davası Açma Hakkı Yoktur

İNCELENEN KARARIN

MAHKEMESİ: İSTANBUL ANADOLU 5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

TARİHİ: 22/06/2020

NUMARASI: 2020/194 Esas-2020/312

DAVA: Kıymetli Evrak İptali (Zayi Nedeniyle)

İSTİNAF KARAR TARİHİ: 05.10.2020

Davanın usulden reddine yönelik hükmün davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine dosya kapsamı incelenip gereği görüşülüp düşünüldü;

DAVA: Davacı vekili; davacı firma sahibi … 02/09/2020 tarihinde sabah evinden çıkıp arabasına binmek istediğinde arabasının camlarının açık olduğunu fark ettiğini, arabasındaki çantasını kontrol eden davacı …, …, …, …, …, … seri numaralı çeklerin koçan halinde çalındığını fark ettiğini, davacı aracında meydana gelen hırsızlık dolayısıyla kolluğa ve Cumhuriyet Başsavcılığına şikayette bulunduğu, çeklerin bankadan tahsil edilmesini engellemek ve davacının zarar görmemesi için tedbir amaçlı olarak ödeme yasağı konulmasını, davanın kabulüne karar verilerek çeklerin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece; çek olarak tabir edilen yaprakların gerçekte boş çek yaprakları olduğu TTK.nun 780 ve 781.maddesinde düzenlenen unsurların yazılı olmadığı bu nedenle isteme konu yaprakların çek niteliklerinin bulunmadığı kambiyo senedi vasfı kazanmadığı ve buna bağlı olarak kıymetli evrak niteliğinde bulunmayan boş çek yaprakları için zayi nedeniyle iptal davası açmakta davacının hukuki yararının bulunmadığı, davacının yetkili hamil sıfatının da bulunmadığı, davacının çeklerin yetkili hamili olduğunu gösteren hiçbir belgeyi dosyaya sunmadığı, 3. kişilerin boş çek yapraklarını bulup doldurmaları halinde zayi nedeniyle iptal davası açma hakkını bahşetmeyeceği, böylesine bir durumun gerçekleşmesi halinde hak iddia edene karşı menfi tespit davasının açılabileceği, dava şartı yokluğunun mahkemece her aşamada resen gözetilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın hukuki yarar yokluğu nedeniyle HMK.nun 114(1)/h maddesinin yollamasıyla HMK.’nun 115 (2) maddesi uyarınca dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.

İSTİNAF SEBEPLERİ: İstinaf yoluna başvuran davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; müvekkilinin çeklerin iptalini istemesinde hukuki yararının olduğunu, müvekkilinin bankadan çek koçanı aldığında her bir çek yaprağı için banka tarafından müvekkilinden teminat alındığını, müvekkilinin aracından çalınan çekler için bankaya yatırdığı teminatları geri istediğinde banka tarafından kendisinden zayi kararı istendiğini, müvekkilinin yatırdığı teminatları geri alabilmek için mahkemenin vereceği zayi kararına ihtiyacı olduğunu belirterek, İlk Derece Mahkemesi’nin kararının kaldırılmasını ve davanın kabulüne karar verilmesini talep edilmiştir.

GEREKÇE: Dava, TTK.nun 818/s atfıyla uygulanması gereken, 757- 764. madde hükümlerine göre açılmış zayii nedeniyle çek iptali isteğine ilişkindir. TTK. 757 -764 .maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir. (TTK.652.m) Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK.72.maddesi uyarınca olumsuz tespit davası açma imkanları mevcut bulunmaktadır. Hukuki yararının bulunması HMK.114/h maddesi uyarınca dava şartıdır. Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. Somut olayda davacı, çeklerin hamili değil çeklerin bağlı olduğu hesabın sahibi olduğu gibi çekler henüz keşide dahi edilmemiş yani kambiyo vasfını haiz olmayan boş çek yaprakları olduğu açıklanmıştır. Keşideci hesap sahibinin boş çekler için iptal talebinde hukuki yararı bulunmamaktadır. Bu sebeplerle iptal talebinin reddine yönelik karara karşı ileri sürülen istinaf sebepleri yerinde görülmemiştir. Davacı vekilince çek kanuni karşılık tutarının iadesi için banka tarafından zayii kararı talep edildiği ileri sürülmüşse de; hukuki yararın varlığını kabul için yeterli görülmemiş, iptali istenilen boş çek yapraklarının iptali talebinde hukuki yarar ve davacının aktif husumet ehliyeti bulunmadığından sonucu itibariyle davanın reddine ilişkin hükme yönelik ileri sürülen istinaf sebepleri yerinde görülmemiş, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle: Davacı vekilinin istinaf başvurusunun HMK ‘nun 353(1)b-1 maddesi uyarınca ESASTAN REDDİNE, Peşin harcın karar harcına mahsubuna başkaca harç alınmasına yer olmadığına, İstinaf yoluna başvuran tarafından yapılan giderlerin üzerinde bırakılmasına, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda HMK.’nın 362(1)-ç maddesi uyarınca kesin olmak üzere, oy birliği ile karar verildi.05.10.2020