Kanadalı araştırmacılar, insanların saçma terimleri tanımlama yeteneğini test etti. Araştırmaya göre en iyi blöflerin en zeki insanlardan geldiği ortaya çıktı. Ancak bunun tersinin doğru olmadığı da vurgulandı: Zeki olmanız otomatik olarak ikna edici bir şekilde blöf yapmakta iyi olduğunuz anlamına gelmiyor.
Kanada’daki Waterloo Üniversitesi araştırmacısı Martin Turpin, çalışmanın blöfün en azından kısmen bir sanat formu olarak iyileştirilmesi gerektiğini öne sürüyor: “İnsanların, özellikle yeteneksiz ve gerçekte hiçbir maddi varlığa sahip olmayan insanların, bir avantaj elde etmek için dilbilimsel hileyi kullandıklarına dair bir varsayım var.”
Turpin, blöf yapma yeteneğini bir sanat formu olarak tatmin edici saçmalıklar üretmekle ilişkilendirirken, bu yeteneğe sahip insanlara her zaman, her toplumda ihtiyaç duyulduğunu da belirtti.
İYİ BİR ŞEKİLDE SAÇMALAMAK BİR ZEKÂ GÖSTERGESİ OLABİLİR
Evrimsel Psikoloji dergisinde yayınlanan araştırma için, kendisi ve meslektaşları 200’den fazla öğrenciye bir kavram listesi verdi ve onlardan emin olmasalar bile kavramları tanımlamalarını istedi. Kavramlardan sadece altı tanesi gerçekti.
Daha sonra başka bir öğrenci grubuna cevaplar gösterildi ve ne kadar ikna edici olduklarını yargılamaları istendi. Bilim insanlarının bulduğu en iyi cevaplar aynı zamanda zekâ testlerinde en iyi puanı alan öğrencilerden gelenlerdi. Ancak veriler, daha incelikli bir şekilde incelendiğinde, zekânın kendi başına blöf yapma yeteneğinin bir göstergesi olmadığı da ortaya çıktı.
FIKRA ANLATMAK GİBİ
Turpin; “Elbette, zeki insanlara herhangi bir görev verirseniz, biraz daha iyi yapacaklardır. Aslında bulduğumuz şey şu: İyi bir şekilde saçmalamak, o kişinin oldukça zeki olduğunu gösterir; ancak iyi bir saçmalık ortaya koyamamak bir kişinin akıllı olmadığını da göstermez.”
Turpin bu durumu espri yapma ya da fıkra anlatmaya benzetti: “Eğer esprili ve komikseniz, muhtemelen oldukça zekisiniz; ancak çoğumuz, kesinlikle zeki ama komik olmayan tonlarca insan tanıyoruz.”
İYİ BİR SAÇMALIK SİZE AVANTAJ SAĞLAYABİLİR
Turpin aynı zamanda; Antik Afrika mağaralarından günümüzün toplantı odalarına kadar, ikna edici blöfün gerekliliğini de savunuyor: “Saçmalamada iyiyseniz, insan girişimlerinin çoğunda sizin gibi birine – iyi bir hikaye anlatabilecek birine – yer olacaktır.”
Araştırmacı bu durumu kendi alanında bile gördüğünü söylüyor: “Akademide söylenmemiş bir gerçek bu. Örneğin; makalenizin tartışma bölümüne geldiğinizde, çılgınca spekülasyonlar çıkar. İnsanlar hikayeleri sever. Alanınızın zirvesinde olsanız bile, oldukça iyi bir saçmalık size biraz daha fazla avantaj sağlar.”
