Plastik kirliliğini azaltmak, günümüzde insanların karşılaştığı en büyük çevresel zorluklardan biri. Geçtiğimiz yıllar içerisinde bilim insanları gübreye dönüşen ve biyolojik olarak bozunabilen plastiklere daha fazla odaklandılar ancak bunların yıkımı için genellikle özel süreçler gerekiyor. Şimdi ise bilim insanları, artık kolaylıkla ulaşılabilen şartlar altında neredeyse tamamen biyo-bozunabilir olan bir plastik yaklaşımı duyurusu yaptılar.
Nature üzerinde bildirildiği üzere bilim insanları, plastiğin içerisinde polilaktik asit (PLA) ve polikaprolaktondan (PCL) oluşan özel moleküller yerleştirdiler. Bu moleküller zaten gübreye dönüşebilen plastikler içerisinde sıklıkla karşılaşılan maddeler. Kullanılan özel moleküller, doğru şartlar altında plastiğin bozunumunu ve topraktaki mikropları besleyebilen laktik aside dönüşmesini sağlayan enzimler olarak tanımlanabilir.
Bu enzimler polimerlerin içerisine yerleştiriliyor ve daha sonra plastik ipliklerinin içerisine işleniyor. Normal polyester plastik olarak kullanılabilen malzemenin yapısını değiştirmiyor. Ancak su ve ısıya maruz kaldıklarında istenilen özelliğe ulaşılıyor.
Endüstriyel gübreleştirme koşulları altında ekibin özel PLA’sı 50°C sıcaklıkta altı gün içerisinde bozunuyor. PCL için ise 40°C sıcaklıkta iki gün yeterli oluyor. Şu anda bu sistem plastiğin %98’ini küçük moleküllere dönüştürebiliyor ve en önemlisi, geriye hiçbir mikro-plastik bırakmıyor.
Başyazar Profesör Ting Xu’nun yaptığı açıklamada belirttiği üzere “insanlar artık tek kullanımlık plastik için biyo-bozunabilir polimerlere geçmeye hazırlar ancak eğer uğraşa değmeyecek kadar sorun yaratırsa geri adım atılabilir. Temel olarak doğru yolda olduğumuzu söylüyoruz. Devam eden tek kullanımlık plastiklerin biyo-bozunabilir olmama sorununu çözebiliriz.“
Ayrıca ekip, değiştirilmiş polyesterin düşük sıcaklıklarda veya kısa nemlenme sürelerinde bozunmadığını da doğruladı. Başka bir deyişle bu malzemeden yapılmış bir gömlek giyebilirsiniz ve bu gömlek, soğuk suda yıkanmaktan veya terden etkilenmeyecek. Hatta plastiğin bir kısmını oda sıcaklığında üç ay boyunca tutarak herhangi bir bozunma olmadığını gözlemlediler.
Biraz daha sıcak su ise süreci başlatmaya yeterli oldu. Ancak bu tam olarak bir negatif olarak görülmüyor ve gübreleşme süreci için su tabanlı bir işlemin gerekmesi anlamına geliyor.
Xu’nun söylediğine göre maddelerin sadece gübreleşebiliyor olması artık yeterli değil ve insanlar, “kendi evlerinde kirlilik yaratmadan maddeleri gübreleştirmek, suda gübreleştirmek istiyorlar“. Bu yüzden de bunu görmeye çalışıyorlar. Sıcak çeşme suyu kullandıklarını söyleyen bilim insanı, sözlerine şöyle devam ediyor: “Sadece doğru sıcaklığa ısıtın ve sonra (plastiği) içine koyun; ve birkaç gün içerisinde kaybolduğunu görün.“
Xu ve ekibi şu anda bu yöntemi diğer plastik türlerine de uygulamayı ve bozunma miktarı üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmayı deniyor. Böylelikle kısmen biyo-bozunabilir ve kısmen yeni plastiğe geri dönüştürülebilir malzemelerin yaratılması ümit ediliyor.
