Gezegenimiz çok hareketli bir yapıya sahip ve kutuplar sürekli geziniyor. Tabi coğrafi olarak kuzey kutbu yerinde olsa da, manyetik kuzey –pusuladaki North (kuzey) ise rekor hızlarla Sibirya’ya doğru ilerliyor. Bilim insanları bu değişikliğin nedenini halen araştırıyor.
Manyetik kuzey kutbu gezegenin çekirdeğindeki eriyik demirin akışındaki dalgalanmalardan dolayı doğası gereği, asla tam olarak sabit olamıyor. Çekirdekteki bu hareket Dünya’nın manyetik alan davranışını etkiliyor.
Kuzey kutbunun bu hareketi resmi olarak 1831’de keşfedildiğinden beri , manyetik kuzey kutbunun 2250 km civarında hareket ettiğini belirtiyor; NOAA (Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi ) websitesinde.
Bu gezinme hareketi genelde baya yavaş gerçekleştiğinden, bilim insanları konumunu kolayca takip ediyordu. Fakat yakın zaman önce bu gezinme hızlandı ve yılda 55 km ortalama hıza ulaştı. En son verilerde, Rusya’ya doğru hareketin yaklaşık 40 km/yıl ortalama yavaşladığı görülmüştü . Fakat yüzyıl öncesindeki teorik ölçümlerle kıyaslandığında bile bilim insanları bu tipte bir fenomenle karşılaşmadı.
“1990lardan beri olan hareket son 4 yüzyıla oranla çok daha hızlı gözüküyor. Dünya’nın çekirdeğindeki bu harekete neyin sebep olduğuna dair gerçekten pek bir şey bilmiyoruz,” diyor British Geological Survey’den jeomanyetik uzmanı Ciaran Beggan.
Araştırmacılar, kuzey kutbunu etkileyen bu aşırı hareketlenmeye neden olan çekirdek dalgalanmalarını tümüyle açıklayamasalar da, Dünya’nın manyetik alanını haritalayarak zamana karşı hızındaki değişimi hesaplayabilir. Bu da gelecekteki dağılımları öngörmemize yardımcı olabilir.
Geliştirilen bu sisteme Dünya Manyetik Modeli(World Magnetic Model –WMM) adı veriliyor: GPS aletlerinden, haritalama servislerine ve tüketici pusula uygulamalarına kadar pek çok sisteme güç veriyor. Tabi NASA , FAA askeri ve diğer kurumlarında kullandığı cihazlar da buna dahil.
WMM’nin 5 Yılda Bir Güncellenmesi Gerekiyor
WMM’nin pek çok sistemin öngörüsünü desteklediğinden her 5 yılda bir güncellenmesi gerekiyor. Ancak bu şekilde doğru modeli koruyabiliyor.
İşte WMM ilk güncellendiğinde ,gerçekten çok doğru sonuçlar veriyor. 5 yılın sonuna doğru tahminler giderek kötüleşiyor. İşte NCEI ve BGS geçtiğimiz haftalarda Dünya Manyetik Modelini(WMM) güncelledi.
Yapılan güncelleme manyetik kuzey kutbundaki sürüklenmenin bir yıllık planının ilerinde olduğunu gösteriyor. Yani WMM tahminleri, son yavaşlamaya karşın normalden çok daha hızlı bir biçimde kötüleşiyor.
Manyetik kutuplar pozisyonlarından yeterince uzaklaştıklarında gerçekten dönebilirler ve bu olay birkaç yüz bin yılda bir oluyor.
Henüz bu olayın ne zaman olacağını söylemek pek mümkün olmasa da, kutuplar döndüğünden insanlık için ciddi sonuçları olacaktır.
Bu süre içinde yeni WMM verisi 2025’e kadar iyi gözüküyor ve yakında bir kutup dönmesi beklenmiyor.
