Artık yavaştan radarın kapsama mesafesini genişletip 2020’yi görmeye başlamak lazım. 2019 kayıp yıl. Son çeyrekte umulan toparlanma da Suriye’de bu sabah itibarıyla “her an” başlayacak olan güvenli bölge askeri harekatının kurbanı olacak. Harekata kalbim kan ağlasa da, itirazım yok. Geçmişte yapılan hatalar bizi bu noktaya getirdi. Politika değiştirilmesi güç çelikten sınırlar arasında arabayı devirmeden sürüş dansıdır. Yapılacakların arasında en iyisi Kürtlere zarar vermeden güvenli bölge kurmak. Fakat, ekonomik maliyetinin kallavi olacağı bu sabah 5.84 civarında gezinen dolar/TL’den okunuyor.
Üstelik daha yolun başındayız. ABD Kongresi kararlı. TSK Suriye’ye ayak bastığı anda, yaptırım girişimi perondan yol alacak, hem de “vetoya karşı korumalı” olarak-Senator Lindsey Graham’ın sözleri bunlar. Yeni bir kur atağını savuşturmayı başarsak da (Dün Londra’da dostlar kamunun yine döviz sattığını iddia ettiler, teyit edemem), vatandaş ve iş dünyasında oluşan belirsizlik harcamaları kesecek.
2020’ye girerken en büyük sorunumuz ekonominin taşıyıcı kolonlarından özel sektörün artık yükü taşıyamayacak kadar zayıflaması. Bu makalede bu tezi ispat etmeye çalışacağım.
En basit izah yolu, hala borç sorunuyla cebelleşen finans-dışı kesimin yeni bir kur şoku yerse mevta olacağı. Sanırım Peder Brunson faciasına şahit olan ve ebediyen dimağı yaralanan her vatandaş bu tezime katılır.
Ben Erdoğan’ın bir şekilde ABD’yle çekişmede bu noktaya gelmeden sıkıntıyı çözeceğini düşünürüm. Belki S-400’leri kutuya yerleştirir, kim bilir.
İllevelakin, sırada daha büyük sorunlar var. İlkin, özel sektör artık geleceğe güvenini tamamen yitirdi. Kredi almıyor, dış borç kapatıyor ve istihdam da yapmayacak elbette. Önce Akbank Ekonomik Araştırmalar Birimi’nden alıntı yaparak hızla dış borç kapattığını göstereyim:
Temmuz itibarıyla bir yılda 36 milyar dolar borç kapatmış ya da döviz almış finans dışı özel sektör. Bu yatırım veya istihdama gitmeyen kaynaktır.
Yukarıdaki tabloda son bir yılda ve son bir haftada ticari kredilerin daraldığını görüyorsunuz. 13 haftalık hareketli ortalama kredi hacmi artışı ise enflasyonun çok gerisinde bir %5,4. Özel sektör kredi almıyor, çünkü işletme sermayesi kullanmayı ve yatırım yapmayı planlamıyor. Bütün gücünü tahsilata ve nakit yönetimine sarfediyor.
Nerden biliyorum?
Artık bankaların yeniden yapılandırma kapasitesi tükendi. Hükümetin de BBDK’nın son haftalarda verdiği TL46 milyar krediyi batığa atma direktifi ardından bankalardan rica edecek yüzü kalmadı. Yine yukarıdaki tabloda takipteki alacak oranının yılbaşından bu yana %36 yükselerek %5’e yükseldiğini göreceksiniz.
Ekonomide Eylül sonunda daralma sürüyor—cirolar borç ödemede yetersiz kalacak. Bloomberg HT tüketici güven endeksi ve ISO-Markit imalat sanayi PMI “daralma bitti” dedi, ama bir de en kapsamlı fotoğraf olan MUSIAD SAMEKS bileşik PMI’yı okuyalım:
“2019 yılı Eylül ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya göre 1,4 puan azalarak 46,4 değerine gerilemiştir.
Endekste gözlenen bu azalışta hizmet endeksinin önceki aya göre 2,2 puan azalarak 45,8 puana gerilemesi etkili olurken, sanayi endeksi de 2,0 puan azalarak 46,6 seviyesine gerileyerek negatif görünümünü sürdürmüştür.
Bu dönemde hizmet sektörüne yönelik girdi alımlarındaki ivme kaybı iş hacmini olumsuz etkilerken, sanayi sektöründe de yeni siparişlerdeki azalmaya bağlı olarak üretim kaybı gözlenmiştir. Böylece 50 referans değerinin altındaki seyrini Eylül ayında da sürdüren SAMEKS Bileşik Endeksi, reel sektöre yönelik durgunluğun bu dönemde de devam ettiğine işaret etmiş ve yılın üçüncü çeyreğine ilişkin olumsuz bir görüntü vermiştir”.
En kötüsünü ve benim için en acı veren kısmını en sona bıraktım.
Şirketler ciro üretmeyince, konkordatolar hortladı. Sizin için üşenmeyip detaylı bir basın taraması yaptım. Son bir hafta içinde bir dizi konkordato bir de iflas haberi buldum. Bunlar arama ağıma yakalananlar, yerel basını tarasam, daha fazlası çıkacaktı karşıma:
Sözcü: Galatasaray Eski Başkanı Ünal Aysal’ın şirketi Unit’in yüzde 60 payla ortak olduğu Yeni Elektrik Üretim A.Ş. konkordato ilan etti.
Yeni Elektrik 865 MWe DGKÇS ulusal şebeke ve İstanbul metropolü başta olmak üzere civarındaki yoğun yerleşim bölgelerine ve endüstriyel tesislere elektrik sağlıyor.
Diken’den Ali Yılmaz’ın haberine göre üç giyim firması peş peşe konkordato ilan etti. Türkiye genelinde İmza adıyla 53 mağazası ve 150’den fazla bayisi bulunan giyim markası Taşkınırmak Giyim için konkordato talep edildi.
Mahkeme, grubun iki şirketi için üç aylık geçici mühlet verdi, konkordato komiseri ataması yaptı. Taşkınırmak’ın yanı sıra Marka Park mağazaları ve Vepa Spor da konkordato talep etti.
Milli Gazete: Konya’nın perakende devlerinden 21 şubeli Asfora Marketler Zinciri konkordato ilan etti. Asfora yetkilileri, sektörde yaşanan ekonomik kriz ve yüzde 25 daralmadan dolayı borçların ödenemediğini, bu yüzden konkordatoya başvurmak zorunda kaldıklarını açıkladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla görevinden istifa eden Melih Gökçek’in Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı döneminde 449 fidan için belediyeye 9.1 milyon TL fatura kesen şirketin konkordato ilan ettiği ortaya çıktı.
Birgün’den Mustafa Mert Bildircin’in haberine göre; İstanbul Anadolu 3. Asliye Ticaret Mahkemesi’nde görülen konkordato davasından şirkete yönelik, “Bir yıllık kesin mühlet” kararı çıktığı öğrenildi.
Samanyolu Haber: Devlet Malzeme Ofisi’ne (DMO) makam odası satan İnofis Mobilya’nın konkordato mühleti iki ay daha uzatıldı. Aralık ayına kadar alacaklıların haciz işlemi durduruldu.
Milli Gazete: Yerel Kocaelifikir gazetesinin haberine göre son yıllarda bir çok inşaat firmasının iflası açıklandı. Kocaeli’de bulunan Kubilay Urhan İnşaat da iflas edenler arasına katıldı.
Cumhuriyet: Manisa’nın Şehzadeler ilçesinde tarım mahsullerini çiftçiden alarak işleyen Karaağaçlı Çırçır Limited Şirketinin iflas etmesi, yaklaşık 140 çiftçinin 20 milyon alacakla ortada kalmasına yol açtı.
“Bu şirketler çerez ya, konk olsalar ne yazar?” diyebilirsiniz, çünkü siz ekonomist değilsiniz. Şu coğrafi ve sektörel dağılıma bakın. Anadolu’nun her yerinde bir kaç düzine evde çorba kaynamıyor, bir kaç sektörde tedarikçi ve banka parasını alamıyor.
Winter is Coming. Geçen sene sürünün hasta ve ihtiyarlarını yedi kurtlar. Bu sene anaçlar ve damızlıklarda sıra. Seneye sürü kalmayacak.
Kaynak: paraanaliz.com-Atilla Yeşilada
https://www.paraanaliz.com/2019/reel-sektor/fos-yazdi-ozel-sektorun-aci-kisi-basladi-39255/
