Arıların kafein içeren çiçekleri tercih ettiği biliniyordu. Araştırmalar arılara kovanda kafeinle birlikte verilecek eğitimin belirli çiçekleri bulmalarını kolaylaştırabileceğini ortaya koydu.
Current Biology dergisinde yayınlanan bir araştırma, kafein aldıklarında arıların hafızasının daha iyi işlediğini gösterdi. Arılara kafein verildiğinde ilk akla geldiği üzere çılgınca daireler çizerek uçmak yerine, çiçekleri daha kararlı ve etkin şekilde ziyaret ettiler.
Daha önceki çalışmalar arıların kafeini sevdiklerini ve bu maddeyi içeren çiçeklere daha fazla konduklarını göstermekteydi. Kahve ve narenciye ağaçlarındaki gibi kafein içeren nektara sahip çiçeklerin arıları daha fazla çektiği biliniyor ancak kafeinin rolü tam olarak kestirilemiyordu.
Bu soruyu cevaplandırmak üzere araştırmacılar arılar üzerinde bir deney yürüttüler. Deneyde arıların belirli bir koku ile şekerli ödülü ilişkilendirmesi amaçlandı. Bu eğitimi alırken aynı zamanda kafein verilen grup, istenilen çiçeğe konma açısından daha verimli çalıştı.
Eğitim sırasında kafein verilen arılar daha başarılı oluyor
Araştırmada tarımsal üretimde çiçeklerin tozlaşması ve daha iyi meyve vermesi için faydalanılan bombus arıları kullanıldı. Daha önce eğitilmemiş 86 adet arı üç gruba ayrıldı. İlk gruba çilek çiçeği kokusu ile ödül olarak kafeinli şeker çözeltisi, ikinci gruba aynı koku ile kafeinsiz şeker çözeltisi, son gruba da kontrol amacıyla koku verilmeden şeker çözeltisi verildi.
Arılar eğitildikten sonra bazıları çilek çiçeği kokusu, bazıları çeldirici başka kokular içeren yapma çiçeklerden oluşan bir uçuş alanına salındı. Çilek kokusuyla birlikte kafeinli şeker çözeltisi verilen arıların %70,4’ü ilk olarak çilek kokulu çiçeklere kondu. Bunun yanında, çilek kokusu ile kafeinsiz çözelti verilen arıların %60’ının, sadece şeker çözeltisi verilen arıların ise sadece %44,8’ünün ilk olarak çilek kokulu çiçekleri seçtiği görüldü.
Bu sonuç koku ile ödüllendirmenin arıların faaliyetini şekillendirebildiğini, kafeinin bu şekillendirmenin etkinliğini artırdığını gösterdi. Araştırmanın bir diğer sonucu ise eğitilirken kafein verilen arıların daha çabuk olmaları oldu. Bu arıların belirli bir sürede ziyaret ettikleri çiçek sayısının daha yüksek olduğu tespit edildi.
Sonuçlar tarımsal üretim açısından büyük önem taşıyor
Araştırmacılar bu sonuçların tarımsal üretim anlamında büyük önem taşıdığını ifade etti. Çilek yetiştiricilerinin her sene binlerce bombus arısı satın aldığını, ancak bu arıların bir kısmının çevredeki yabani çiçeklere konmayı tercih ettiğini söyleyen bilim insanları, özellikle kafein yardımı ile eğitilen arıların bu sorunu çözebileceğini belirtti.
Kırdaki en iyi çiçeği seçmek arılar için sanıldığı kadar kolay değil. Bal arılarından daha büyük ve tüylü bir arı çeşidi olan bombus arılarının görüşleri çok keskin değil. Bu nedenle iyi çiçekleri bulabilmek için koku gibi başka duyularını kullanmak durumundalar. Bu gereksinim, arıların eğitilebilmesi açısından büyük önem taşıyor.
